“Sultan Abdülhamid’in kurduğu istihbarat teşkiletıyla bütün sefaretlerin memleket hakkında mensup oldukları devletlerden aldıkları talimatı bilir ve ona göre tedbir alırdı.
Bir misal : İstanbuldaki “Taşnak Sütyun” ve “Hınçak” Ermeni komitelerinin yaptıkları kıyam üzerine Abdülhamidin yaptığı tenkil Avrupa devletlerinde büyük bir velveleye sebep oldu. İstanbulda bulunan sefirler, devletleinden aldıkları talimat üzerine Türkiye Hükümetini ve dolayısıyle Sultan Abdülhamid’i tazyik ederek azınlıklar hakkında ciddi teminat istiyorlardı. Bunun için sık sık Süfera meclisini toplanıyordu. Bu meclise, sefirlerin en eskisi ve en yaşlısı olan İspanya sefiri << Marki Dö Kamp Sogrado >> riyaset ediyor ve alınan kararları saraya o arz ediyordu Sultan Hamid bu yaşlı sefiri istediği gibi atlatıyordu. Fransa o esnada İstanbulda sefir olarak eski dahiliye nazırı <<Mösyö Konstans >>ı göndermişti. Bu adam, gayet zeki ve ince bir diplomattı. Sefirler meclisinin hiçbir netice vermeyen toplantılarından bir gün sinirlenmiş ve İspanya sefirine: “Mösyö De Marki, müsaâde ederseniz meclisin kararlarını tebliğ etmek üzere bu sefer saraya ben gideyim” dedi.
Muvakat edildi ve << Mösyö Konstans >> daha arabasına binmeden Sultan Hamide Fransa sefirinin saraya müteveccihen hareket ettiği haberi gelmişti.
Padişah, sefiri çit karşısının balkonunda bekliyordu. Baş mabeyinci huzura girip Fransa sefirinin huzura kabul istirhamında bulunduğunu söyledi.
Sultan Hamid : “Buyursublar” dedi.
Sefir huzura girdiği zaman Sultan Hamid balkondan bahçede dolaştırılan pekmez köpüğü renginde bir arap atını seyretmekle meşguldü. Sefirin girdiğini anlayınca ona doğru ilerledi, elini sıktı ve ;
“ Buyrun sefir cenapları! Sizi alakadar edecek bir mevzu hakkında dikkatini celbedeceğim” dedi ve elinden tutarak balkona götürdü: “Şu aşağıdaki seyisin dolaştırmakta olduğu hayvanı görüyormusunuz? Bunlar çift olarak Mösyö Feliks For tarafından bana hediye gönderilmişti. Bu hayvanlar << Perşeron >> kırmalarıdır….

Atların özelliklerini saydıktan sonra

Onları pek sevdim, fakat ne yazık ki, eşi geçenlerde öldü. Acaba aynı renkte ve aynı cinste bir hayvan tedariki mümkün olurmu?
Sefir: “Haşmet Penah! ….. Fransız ırkı kısmen arap ve kısmen de yerli ırkla melezleştirilen bir cinstir…….

Sultan Hamid : “ Verdiğiniz malümattan dolayı çok teşekkür ederim, beni daima düşündüren bir meseleden kurtardınız. O halde tavassutunuzu benden esirgemeyeceksiniz!
“O halde derhal size bedelini vereyim!”

……..

Sefir parayı alınca Sultan Hamid saatine baktı:
“ Afv edersiniz, namaz vaktim gelmiş, size veda ediyorum!...” dedi.
Mösyö Konstans sefirler meclisindeki kararlardan bahsedemeden ayrılmaya mecbur oldu.
Mösyö Konstans sefirler meclisine geldiği zaman aynen Şöyle söylemiştir :

“HİÇ BİR ŞEY YAPAMADIM, BU ADAM BENİ AT CAMBAZI YAPTI."


(Refi Cevad ULUNAY)