Avrupa’da son sözü ‘sivil yargı’ söylüyor



ASKERİ MAHKEMELER SADECE ASKERLİK SUÇLARINA BAKIYOR


AB ülkeleri ile Türkiye’deki askeri mahkemeler arasında çok büyük farklar olduğu ortaya çıktı. Sadece askeri suçlara bakan AB’deki mahkemelere sivil denetim var


Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ’un, 26 Haziran günü düzenlediği basın toplantısında AB üyesi birçok ülkede askeri mahkemelerin bulunduğunu ülke isimlerini vererek dile getirmesinin ardından başlayan tartışma devam ediyor. Avrupa’daki askeri mahkemelerin kuruluş ve işleyiş biçimlerinin, sivil ilkelere dayalı olduğu ve çoğunda hakimlerin sivil olduğu ortaya çıktı.


HİÇBİRİNDE ASKERİ YARGITAY YOK

Askeri mahkeme bulunan bu ülkelerin hiçbirinde Askeri Yargıtay bulunmazken, Türkiye’nin askeri yargılamayı AB standartlarına uygun olarak düzenleyeceğini 2008 Ulusal Programı’nda ‘Demokratik hukuk devletinin gerekleri çerçevesinde hazırlanacak yargı reformu stratejisinin bir parçası olarak askeri mahkemelerin de görev ve yetkilerinin tanımlanmasıyla ilgili düzenlemelere devam edilecek’ şeklinde Türk ve dünya kamuoyuna ilan ettiği de belirlendi.

TEMYİZE SİVİL MAHKEME BAKIYOR


Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve İngiltere’deki mahkemeleri, ‘Barış zamanı’, ‘Savaş Zamanı’, ‘Hakimlerin durumu’ ve ‘Temyiz Mercii’ açısından inceledi. Sonuçta, bu ülkelerde askeri mahkemelerin aldıkları kararlara temyiz imkanı olduğu, temyizin de Türkiye’de kurulu bulunan ‘Askeri Yargıtay’da değil, sivil mahkemelere yapıldığı belirlendi. İşte Avrupa’da durum:


ALMANYA

Askeri mahkeme var mı?: Anayasa yetki vermiş ancak kurulmamış.

Barış zamanı: Barış zamanında mahkeme yok.

Savaş zamanı: Savaş halinde yurt dışında işlenen fiiller için öngörülmüş.

Hakimin durumu: Sivil hakimler.

Temyiz mercii: Sivil yargının tabi olduğu yüksek mahkeme.


İTALYA

Askeri Mahkeme var mı?: Var ancak sivil yargıya temyiz imkanı var.

Barış zamanı: Askeri mahkemeler, askeri itiraz mahkemesi ve askeri denetim mahkemesi var. Askerlerin askeri ceza kanununda belirtilen suçlarına bakar.

Savaş zamanı: Savaş zamanı askeri mahkeme var. Bu mahkeme kararı temyiz için yüksek mahkemeye gitmez.

Hakimin durumu: -

Temyiz mercii: Sivil yargının tabi olduğu yüksek mahkeme.


İNGİLTERE

Askeri mahkeme var mı?: Geçici nitelikte askeri mahkeme var.

Barış zamanı: Vatana ihanet, cinayet, ırza geçme, soykırım, insanlığa karşı suçlar, biyolojik silahlar kanundaki suçlarla ilgiliyse sivil mahkeme bakıyor. İşlenen suç sivil kişilerle veya sivil kişilerin mallarıyla ilgili ise sivil mahkemeler bakıyor.

Savaş zamanı:-

Hakimin durumu: Tüm hakimler sivil.

Temyiz mercii: Sivil yargının tabi olduğu yüksek mahkeme.


FRANSA

Askeri mahkeme var mı?: Barış zamanında yok

Barış zamanı: Askerlerin Fransa toprakları dışında işlediği suçlara bakar. Fransa topraklarında askerlerin işlediği suçlara sivil mahkemeler bakar.

Savaş zamanı: Savaş zamanı askeri mahkeme kurulabilir.

Hakimin durumu: Sivil hakimler

Temyiz mercii: Sivil yargının tabi olduğu yüksek mahkeme.


İSPANYA

Askari Mahkeme var mı?: Var. Sivil yargıya temyiz hakkı var.

Barış zamanı: Salt askeri suçlar ve askeri ceza kanununda yazılı suçlar için askeri mahkeme var.

Savaş zamanı: Salt askeri suçlar ve askeri ceza kanunda yazılı suçlar için askeri mahkemeler var.

Hakimin durumu: -

Temyiz mercii: Sivil yargının tabi olduğu yüksek mahkeme.






sonuç
Askeri yargı lağvedilmelidir
Askeri mahkemeler sadece disiplin suçlarına bakmalıdır
Askeri şura kararları sivil denetime açılmalıdır
Tsk'dan ihraç edilen personelin itiraz hakkı bulunmalıdır.