Bush Orta Doğu’da aradığını bulacak mı?

Yukarıdaki soruyu şu formatta sormak daha doğru olacak galiba: Bush, Orta Doğu’da neyi arıyor, yahut neyin peşinde? Bu konuda pek çok spekülasyon yapılabilir elbette... Ama, her yere dükkan açan ve genellikle yabancıların gözü ile olaylara bakan “stratejist”ler gibi, komplo teorileri üreterek kafa karıştırmanın bir faydası yok. Öyle yapmak yerine; olaylara yerli pencereden ve tabii doğru açıdan bakmak, bizi daha sağlıklı sonuca götürür.
Bu satırları yazarken, bir taraftan da İsrail’in başkenti Tel Aviv’deki Ben Gurion Havaalanından; canlı yayın yapan El Cezire televizyonuna bakıyorum. Bir hayli uzun döşenmiş kırmızı halının kenarında, kimileri başlarında kipaları ile protokol sırasındaki yerine yerleşmeye çalışan İsrailliler, Bush’un uçağının inmesini bekliyor... Bush, başkanlık döneminin sekizinci ve son senesinde; ilk defa böyle bir Orta Doğu turuna çıkıyor. Acaba asıl hedefi, kendinden önceki ABD başkanlarının (Özellikle Jimmy Carter’dan bu yana) yaptığı gibi; görevi sona ererken, “Filistin-İsrail barış sürecine katkı sağlamış olma” payesi için; son bir gayretle şartları zorlamak mıdır?
Yoksa bu görüntü ile birlikte, yine bütün ABD başkanlarının yaptığı gibi, İsrail’e ve onun fütursuz politikalarına, doğrudan yeni bir destek vermek midir? Bu soruyu tuhaf bulanlar, İsrail’in son bir hafta içinde; Gazze’de kaç Filistinliyi öldürdüğüne bakarsa görüşünü değiştirebilir!.. Bir soru daha: Acaba Bush’un bu gezisi, Orta Doğu’ya “demokrasi ve özgürlük getirme” diye lanse edilen ve Irak işgali ile birlikte, daha ilk adımda çöken; BOP’un ya da GOKAP (Genişletilmiş Orta Doğu ve Kuzey Afrika Projesi)’ın son durumunu bizzat yakından görmek midir? Yoksa, ABD istihbarat raporlarına göre, 2003 yılında nükleer silah çalışmasını durdurduğu bildirilen İran’ın; kendi ifadesiyle “hâlâ daha tehlike olduğu” hususunda, Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerini ikna edip, Baba Bush’un yaptığı gibi, onlara külliyetli miktarda silah satışını garantiye almak mıdır?
1991’de, Saddam’ın büyük tehlike olacağına inanıp; hiçbir zaman kullanmayacağı kadar silah satın alan Suud Yönetimi, benzer bir politikayı tekrarlar mı? Eğer tekrarlayacak olursa; o zaman tarihinde ilk defa bir İran Cumhurbaşkanı’nı (Ahmedi Necad’ı), özel olarak hac yapmaya davet etmesi neyle izah edilecek? İran’ın bölgedeki etkisini dizginlemeye çalışan Amerika, işgali altındaki Irak’ta, hali hazırda tam tersi bir sonucun hasıl olmasına karşı bir şey yapabiliyor mu?! Sorular oldukça fazla.
Bu arada Bush’un uçağı indi. İsrailliler kendisini değişik bir protokolle karşılıyor. Sağında Cumhurbaşkanı Simon Peres, solunda Başbakan Olmert. Protokol konuşmasını da, her ikisi paylaştı...
Yukarıdaki sorulara yine bir soru ile cevap bulmaya çalışalım... Filistin-İsrail barışı konusunda, G.W. Bush ve Yönetimi bir şey yapabilir mi? Popülaritesi en üst seviyelerde iken, Clinton ne yapabildi ki! Üstelik o zaman, Filistin Yönetiminin başında Yasir Arafat gibi karizması olan bir lider vardı. Şimdi ise Filistin halkının ekseriyetinin güven duymadığı Mahmud Abbas var. Üstelik Filistin otoritesi ikiye bölünmüş durumda. Gazze’de Hamas hakimiyeti var. Batı Şeria’da ABD, AB ve tabii İsrail’in desteği ile ayakta durabilen El Fetih yönetimi var. Irak’ta ve Afganistan’da büyük çıkmaza girmiş olan Bush Yönetiminin, bu vaziyette Filistin ve İsrail arasında barış sağlayabileceğini beklemek, çok fazla iyimserlik olur doğrusu.
Bush’un turladığı Orta Doğu’da, iç içe geçmiş o kadar çok denklem var ki... Bütün askerî gücüne rağmen, güvenlik duygusundan yoksun ve savaşlardan yorgun düşmüş İsrail Toplumu... Bütün olumsuzluklara rağmen, direnci asla kırılmayan Filistin halkı... Lübnan’da, her geçen gün daha güçlenen Hizbullah olgusu. Onun üzerinden Suriye ve İran’ın Lübnan’da artan etkinliği... Suriye-İsrail çıkmazı... Ve Ortası, Kuzeyi ve Güneyi ile Irak... Ve İran!..
Hele, İran’ın üç gün önce yaptığı bir atraksiyon var ki; onu tek başına ele almak lazım.


Noktalar
İsmail Kapan