Kadınlar cuma namazı ve bayram namazı kılabilirler mi?

Değerli Kardeşimiz;

Cuma namazı farz-ı ayın, bayram namazları vacip, cenaze namazı ise farz-ı kifayedir. Bunlardan cuma ve bayram namazları, ancak cemaatle kılınır. Cenaze namazının cemaatle kılınması şart olmadığı gibi; ister erkek, ister kadın olsun tek bir müslümanın kılmasıyla kifai farz yerine gelmiş olur. Görüldüğü üzere, gerek mükellefiyet gerek hüküm bakımından cenaze namazında kadın ile erkek arasında hiç bir fark yoktur.

Cuma namazının farziyyetiyle ilgili ayetin (Cum’a, 62/9) kadın ve erkekleri içeren umumi hükmü sünnetle tahsis edildiği için, cuma namazı ile sadece hür, mukim ve (cuma namazına katılmaya engel olacak derecede hasta ve yaşlı olmayan) sağlıklı erkek Müslümanlar mükelleftir. Nitekim ayetin umumi hükmünden hür, mukim ve sağlıklı olmayanlara da cuma namazının farz olduğu anlaşılmakta ise de, ayetin hükmü bu yönden de tahsis edilmiştir. Nitekim bir hadis-i şerifte, "Hürriyetine sahip olmayan köle, kadın, çocuk ve hasta müstesna olmak üzere, cemaatle cuma namazı kılmak, her müslüman üzerinde vacip bir haktır." (Ebu Davud, Salat, 168, Hadis No:1O67; Beyhekı, III, 172) buyurulmuştur. Bu itibarla kadınlar cuma namazı ile yükümlü değildir. Cuma namazının kadınlara farz olmadığı konusunda icma vardır. Asr-ı saadetten beri hiçbir İslam müçtehit ve alimi bunun aksini söylememiş, bütün İslam ülkelerinde, her dönemde uygulama da böylece devam ede gelmiştir.

Vakıa, cuma ve bayram namazları ile yükümlü olmadıkları halde kadınlar isterlerse bu namazlara katılabilirler. Bu takdirde, kendisine cuma namazı farz olmayan (mesela dinen misafir sayılan) bir kişinin cuma namazını kıldığında o günkü öğle namazını kılmasına gerek olmadığı gibi, cuma namazına katılan kadınların da ayrıca öğle namazını kılmaları gerekmez. Nitekim günümüzde beş vakit namazda ve özellikle teravihte olduğu gibi, gerek asr-ı saadette, gerek sonraki dönelerde kadınlardan çok sayıda cuma ve bayram namazlarına katılanlar olmuştur. Ancak ne Hz. Peygamber (s.a.) döneminde ne de müteakip asırlarda beş vakit namazla mükellef kadınların tamamının cuma ve bayram namazlarına katıldığı sabit değildir. Günümüzde de isteyen hanımların cami adabına uyarak camilerin kendilerine ayrılan bölümlerinde, cuma ve bayram namazı kılmalarında hiçbir sakınca yoktur.

Safların düzenlenmesine gelince:

İslami hükümlere göre, sadece namaz kılarken değil, ihtiyaç ve zaruret bulunmadıkça kadınların erkekler arasına karışmayıp, uygun olan ayrı bir yerde bulunmaları uygun olur. Bu itibarla ister cuma, ister bayram, ister cenaze, hangi namaz olursa olsun, kadınlar erkeklerle birlikte namaz kıldıkları takdirde, erkeklerden ayrı, uygun bir yerde namaza durmaları gerekir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.) namaz saflarını önce erkekler, sonra erkek çocuklar en arkada da kadınlar olmak üzere düzenlemiş; "namazda erkek saflarının en faziletlisi en önde olanı, fazileti en az olanı ise en arkada bulunanıdır. Kadın safların en faziletlisi ise en arkada kalanı, en az faziletlisi ise en önde olanıdır." (Müslim, Salat , 132;Ebu Daud, Salat, 97. Tirmiz.i, Mevakıt, 52; Nesai, İmame, 32; İbn Mace, İkame, 52) buyurmuştur. Sünnet olan safların böyle olmasıdır. Sünnete uymayarak, kadınlar erkek safları arasına karışarak imama uyarlarsa, Hanefi mezhebine göre rüku ve secdeli namazlarda kadınların arkasında ve hizasında kalan erkeklerin namazları fasit olmuş sayılır. bu duruma sebep olan kadınlar da günah işlemiş olurlar. Bu durum, rüku, ve secdesi bulunmayan cenaze namazında meydana gelirse, erkeklerin namazı fasit olmazsa da, sünnete (yani Hz. Peygamber (s.a.) 'in düzenlemesine) aykırı hareket edildiği için mekruh olur.
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet Editör

T.C.
BAŞBAKANLIK
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI




Cuma Namazı ve Zuhr-i Ahir
14.10.2002




Din İşleri Yüksek Kurulu, 26.03.2002 tarihinde Kurul Başkanı Doç. Dr. Şamil DAĞCI’nın başkanlığında toplandı.


Dinî Sorulara Cevap Komisyonunca “Cuma Namazı ve Zuhr-i Ahir” konusunda hazırlanan metin Kurula takdim edildi. Konu ile ilgili Kurul üyeleri görüşlerini belirttiler. Görüşmeler sonucunda;


I. CUMA NAMAZI

A. Cuma Namazının Hükmü

Cuma namazı, farziyyeti Kitap, sünnet ve icma ile sabit olan ve hutbeyi de ihtiva eden iki rekatlı, cemaatle kılınan bir namazdır. Yüce Allah, “Ey inananlar! Cuma günü namaz için çağrı yapıldığında, alışverişi bırakıp hemen Allah’ı anmaya koşun. Eğer bilirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır. Namaz kılınınca artık yeryüzüne dağılın ve Allâh’ın lütfundan nasibinizi arayın. Allâh’ı çok zikredin ki kurtuluşa eresiniz.” buyurmaktadır (Cumu’a 62/9-10). Hz. Peygamber, “Cuma namazına gitmek, ergenlik çağına ulaşmış her Müslüman’a farzdır.” (Nesâî, Cumu’a, 2; Ebû Dâvûd, Taharet, 129), “Cuma namazını kılmayan birtakım kişiler, ya bundan vazgeçerler ya da Allâh kalplerini mühürler de gafillerden olurlar.” (Müslim, Cumu’a, 12; Nesâî, Cumu’a, 2), “Allâh, önemsemeyerek üç Cuma’yı terk eden kişinin kalbini mühürler” (Ebû Dâvûd, Salât, 210; Nesâî, Cumu’a, 2) buyurmaktadır. Cuma namazı, Hz. Peygamber döneminden günümüze kadar bütün Müslümanlarca kılınmış ve bunun farz olduğu konusunda herhangi bir ihtilafa düşülmemiştir.


Cuma namazının hicretten önce farz kılındığına dair rivayetler bulunmakla birlikte, Hz. Peygamber ilk Cuma namazını hicret esnasında Medine yakınındaki Rânûna denilen bir vadide kıldırmıştır.


B. Cuma Namazının Rekat Sayısı

Cuma namazının farzı iki rekattir. Bu konuda herhangi bir ihtilaf yoktur.


Hz. Peygamber’in Cumanın farzından önce, nafile olarak bir namaz kılıp kılmadığı konusunda fıkıh bilginleri, konuyla ilgili muhtelif rivayetlerden hareketle farklı görüşler ortaya koymuşlardır:


Cuma’nın farzından önce nafile bir namaz olmadığını ileri süren fakihler bulunmaktadır. Onlara göre Hz. Peygamber, Cuma namazı için mescide gelince, namaz kılmadan doğrudan minbere çıkmıştır. Sahabenin kıldığı rivayet edilen namaz ise, sünnetle ilişkisi olmayan nafile bir namazdır (İbn Kayyım, Zâdü’l-Meâd, I/118-119). Buna karşılık Hanefî, Mâlikî ve Şâfiî bilginlerine göre, Hz. Peygamber, Cuma namazının farzından önce tahiyyetü’l-mescid dışında, nafile olarak namaz kılmıştır. Hanefîler bu namazın dört rekat olduğunu, diğerleri ise belli bir rekat sayısıyla sınırlı olmadığını belirtmişlerdir (İbn Humam, Fethu’l-Kadîr, II/39; İbn Kudâme, Muğnî, II/250; İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar, I/452). Sahih hadis kaynaklarında Hz. Peygamber’in Cuma namazından önce nafile olarak namaz kıldığına dair bir çok rivayet bulunmaktadır (İbn Mâce, Salat, 94; Buhârî, Cumu’a, 33, 39; Ebû Dâvûd, Salât, 244).


Hz. Peygamber’in Cuma namazından sonra nafile olarak namaz kıldığı konusunda ihtilaf olmamakla birlikte, bu namazın kaç rekat olduğu konusunda görüş farklılığı bulunmaktadır. Bu namaz, Ebu Hanife’ye göre bir selamla dört, Şâfiî’ye göre iki selamla dört, Ebû Yûsuf’a göre ise dört rekatta bir selam ve iki rekatta bir selam vermek üzere toplam altı rekattır (İbn Hümâm, Fethu’l-Kadîr, II/39; Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, I/451). Sahih hadis kaynaklarında yer alan bazı rivayetlerde, Hz. Peygamber’in Cuma namazından sonra dört, bazı rivayetlerde ise iki rekat nafile namaz kıldığı bildirilmektedir (Ebû Dâvûd, Salât, 244; İbn Mâce, İkâmetu’s-Salât, 95; Buhârî, Cumu’a, 39). İbn Teymiyye, İbn Kayyım gibi bazı alimler, konuyla ilgili çeşitli rivayetleri birlikte değerlendirerek, camide kılınırsa dört, evde kılınırsa iki rekat kılınabileceği görüşüne varmışlardır.


Zikredilen bu rivayetler, Hz. Peygamber’in Cuma namazından önce ve sonra, ismi ne olursa olsun evde ya da camide nafile namaz kıldığını göstermektedir. Bu itibarla, Cumadan önce ve sonra kılınan namazlar, Cuma namazına daha sonra yapılan bir ilave olmayıp, Hz. Peygamber’in uygulamasına dayanmaktadır.


C. Cuma Namazı ile Yükümlü Olmanın Şartları

Cuma namazı, akıllı, buluğ çağına erişmiş, sağlıklı, hür ve mukim Müslüman erkeklere farz kılınmıştır. Kadınlar, hürriyeti kısıtlı olanlar, yolcular ve cemaata gelemeyecek kadar mazereti olanlar Cuma namazı kılmakla yükümlü değildirler. Zira Hz. Peygamber, köle, kadın, çocuk, hasta ve yolcu dışında Cuma namazının her Müslüman’a farz olduğunu belirtmiştir (Ebû Dâvûd, Salât, 215; Beyhakî, Sünen, III/183-184, H.No: 5422, 5425, 5426; Darakutnî, Sünen, II/2, H.No: 2; İbn Ebî Şeybe, Musannef, I/446, H.No: 5148; Ebû Muhammed el-Bağavî, Mesabihu’s-Sünne, I/470). Ancak Cuma namazını kılmaları halinde bu kimselerin namazları geçerli olup ayrıca öğle namazı kılmaları gerekmez.


D. Kadınların Cuma namazı kılmaları


Cuma namazı kılmak kadınlara farz değildir. Konuyla ilgili hadisleri ve uygulamaları göz ardı ederek, sadece Cuma namazını farz kılan ayetteki “ey iman edenler” ifadesinden hareketle kadınların Cuma ile mükellef olduklarını söylemek doğru değildir. Aksi halde, hükümlü, hasta ve diğer mazeret sahiplerinin de Cuma ile mükellef olmaları gerekir. Zira Hz. Peygamber, kadın, hasta, yolcu ve hürriyeti kısıtlı olanların Cuma namazı ile yükümlü olmadıklarını belirtmek suretiyle ayetin hükmünü tahsis etmiştir (Ebû Dâvûd, Salât, 215; Beyhakî, Sünen, III/183-184, H.No: 5422, 5425, 5426; Darakutnî, Sünen, II/2, H.No: 2; İbn Ebî Şeybe, Musannef, I/446, H.No: 5148; Ebû Muhammed el-Bağavî, Mesabihu’s-Sünne, I/470).


Ayrıca, hadis ve siyer kaynaklarında, Hz. Peygamber döneminde bazı hanımların münferiden Cuma namazına katıldıklarını bildiren rivayetler bulunmakla birlikte, onların erkekler gibi yoğun bir şekilde Cuma’ya iştirak ettiklerini gösteren bir bilgi bulunmamaktadır. Asr-ı saadetten günümüze kadar da, müçtehit imamlar ve daha sonraki bilginler, bunlara dayanarak Cuma namazının kadınlara farz olmadığı konusunda ittifak etmişlerdir (Bk. İbn Rüşd, Bidayetü’l-Müctehid, I/157; İbn Kudâme, Muğnî, II/193; İbn Hazm, Muhallâ, III/259; İbn Hümam, Fethu’l-Kadîr, II/62; eş-Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, I/276; Yusuf el-Hûlî, Nihayetü’l-İhkâm, II/42; Sa’dî Ebû Ceyb, Mevsûatü’l-İcmâ’, II/633).


Cuma namazının kadınlara farz kılınmamış olması, onlar hakkında bir mahrumiyet değil bir muafiyettir. Diledikleri takdirde, camiye gidip cemaatle Cuma namazı kılmalarında dinen bir engel yoktur.

İKİNİZEDE TEŞEKKÜR EDERİM DELİL GÖSTEREREK KONUŞTUĞUNUZ İÇİN BU KONUYU AÇMA SEBEBİM Bİ KAÇ GÜN ÖNCE Bİ HOCAMIZIN KADINLARDA DAHİL HERKESE CUMA NAMAZI FARZDIR FAKAT BAZI DURUMLARA RUHSAT VERİLMİŞTİR DEMESİNDEN VE BU KONUYLA İLGİLİ MUSTAFA İSLAMOĞLU'NA SORULAN SORUYA CEVABI OKUDUM BANA MANTIKLI GELDİ SİZLERLEDE PAYLAŞIYIM

1-Bir fıkıh kitabında Cuma Namazının şartları ve kılınmaması ile ilgili bilgiler okudum.. Cuma meselesinde sizin bizi aydınlatacağınızı düşündük.. Şimdiden vereceğiniz cevap için teşekkür ederiz..

2- Cuma namazı kadınlara da farz mıdır?Hz. Peygamber dönemindeki uygulama nasıldı? İlmihallerde sayılan şartlar ne kadar islamidir.

3-Eğer Cuma kadınlara farz değildir diyene soru: Peki, bir kadın Cuma kılarsa, onun boynuna farz olan öğle namazı ondan düşer mi?



CEVAP:
1-Cuma namazı... Bu konuda bazı hocaların 80'lerde açtıkları tartışma yanlıştı. Yanlış bir zeminde yanlış bir fıkıh anlayışına dayanıyordu. Sonucu da acı oldu.
a. Cuma'yı farz kılan Kur'an'dır. Cuma suresinden önce Medine'de cumanın kılınmış olması gerçeği bunu değiştirmez.
b. Usul kuralıdır: Nasla sabit olan içtihatla sakıt olmaz.
c. Cuma konusunda menfi tutum takınan hocalar özellikle Hanefilerin "izn-i imam" şartını ileri sürerler. Bu şart istidlal yoluyla delillerden çıkarılmış içtihadi bir şarttır. Şafii'nin 40 kişi şartı, yine müşterek olan bir beldede tek mescid şartı, büyük yerleşim birimi şartı gibi tüm şartlar cumanın "sıhhat şartı" olamazlar. İçtihadidirler. İçtihadi hiç bir şart cuma gibi bir farzı mümin kulun boynundan düşürmez. Bununla birlikte elbette imamın şuurlusunu seçme hakkı, cumanın ruhunu katleden bir hutbe ve hatiple karşılaştığımızda camiden çıkma hakkı, protesto etme hakkı bakidir ve vardır. Bu hakların yukarıdaki tartışmayla bir ilgisi yoktur.

2- Kadın erkek her mümine farzdır. Bu farzı diğer farzlardan ayıran "ikameli" farz olmasıdır; yani cuma herhangi bir mazeretle kılınamadığında yerini öğle namazı alır. Kadınlar mazeretleri varsa öğleyi ikame ederler. Allah Rasulü onlara bu konuda ruhsatı genişletmiştir. Ama kılmalıdırlar. Bunu ruhsattan çıkarıp kılmamayı azimet yapmamalıdırlar.

3- Bu sorunun tüm otoritelerce tek cevabı vardır: Evet, düşer. O zaman bu cevabın sahibine şu soru sorulur: Peki be mübarek, bir nafile bir farzı mükellefin boynundan sakıt kılar mı? Bu sorunun cevabı da ilim, ittifakla “bir nafile bir farzı mükellefin boynundan düşürmez” şeklindedir. Şu halde dönüp sormamız lazım: O halde, Cuma namazının her mükellef mümin kadına da farz olduğunu sen kendin söylemiş oluyorsun. Netice: Cuma farzı öğle fazıyla niyabet ilişkisine sahiptir. Kılanın boynundan öğle düşer, kılamayana öğlenin farzını kılmak farz olur. Sefer vö. gibi Mazereti olanlara Cuma’yı kılmama ruhsatı verilmiştir. Kadınların üstlendikleri yük, onların ruhsatının daha geniş kılınmasına yol açmıştır. Bu ruhsatın geniş olarak kullanılması Cuma’yı farz kılan ayetin kapsamına kadınların girmediği sonucunu getirmez. “Siz ey iman edenler” diye başlayan A-ayet umum ifade eder. Hanımlar Cuma kılmama ruhsatını ruhsattan çıkarıp azimete dönüştürmemelidirler

fazla söze gerek yok... SADAKTE YA RESULLAH !!!

arkadaşlar herkes istediğine inanıp istediği gibi amel etmekte özgürdür. ama islamiyetde tektir. diyanetin söyledikleri ne kadar geçerldir orasını ben bilmem. onlar yazmış ama ne kaynak vermiş ne delil göstermiş sadece hadis ve mealleri kafalarına göre yorumlamış Ehl-i sünnet İslam alimleri kadınlar cuma namzı kılamaz diyor. biz buna inanırız. isteyen istediğine inanailir. herkesin vebali kendi üstüne...