Elhamdü lillâhi rabbi’l âlemîyn.
Bu sözler bildiğiniz gibi bir ayettir. Kur’an’ın başlangıç suresi olan Fatiha’nın ikinci ayetidir. Fatiha suresinin ilk ayeti Besmele’dir. Bu ikinci ayetin anlamı da ‘’ Hamd alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur ‘’
Burada hemen bir hatırlatma yapalım. Allah’tan ilk ayet yani ilk sözler, Kur’an’ın 96. sırasında bulanan Alâk suresinin ilk beş ayetidir. Ve ilk iki ayet yani ilk sözler ‘’ İkra bismi rabbik elleziy alâk – Halakel insane men alâk ‘’ dır. Anlamı: ‘’ İnsanı bir su damlasından ( alâk ) yaratan Rabbi’nin adıyla oku ! ‘’ dur. Kur’an’ın başında bilindiği gibi Fatiha suresi vardır. Bu surenin iniş sırası ise beştir. Ama Peygamber’imiz tarafından vahiyle yapılan bir düzenlemeyle Kur’an’ın başına yerleştirilmiştir.
Sonuç olarak elimizdeki Kur’an’ın ve tüm surelerin anahtarı olan Besmele’den sonra ilk ayeti orijinal Arapça okunuşunu verdiğimiz bu ayettir. Ve anlam derinliği çok büyük bir ayettir.
‘’ Elhamdü lillahi rabbi’l âlemîyn ‘’ Bu ayetin mana kapsamını iyi anlayabilmek, derinliğine inebilmek için ayet içindeki üç kelimenin anlamlarını iyi bilmek lazımdır.
Evet bu ayette üç kelime var, lillâhi kelimesi dışında: El-Hamd, Rabb ve El-Âlem.Lillâhi kelimesinin Allah’ı işaret ettiğini biliyoruz.
Şimdi bu kelimeleri birer birer inceleyelim:
El-Hamd: Övme, övgü demektir.
Rabb:Çekip çeviren, düzenleyen, tanzim eden, idare eden, terbiye eden demektir. Allah’ın Kur’an’da bulunan’’ Allah ‘’ özel isminden sonraki en önemli ismidir. Allah kelimesinden sonra Allah kelimesine izafeten Kur’an’daen çok geçen kelimedir. Allah kelimesi Kur’an’da 2704 defa, Rabb kelimesi ise 970 defa kullanılmaktadır.
El-Âlem: Bu kelime kapsamı çok geniştir. Sözlük anlamı olarak; Bütün cihan, evren, Dünya, Allah’tan sonra her şey, tüm varlıklar, tüm sistemler. Şimdi bu kelimeyi açalım:
İçinde 300 milyar galaksi bulunan Kainat, yani evren bir alemdir.
İçinde 300 milyar adet Güneş’imiz gibi yıldız bulunan her galaksi birer alemdir.
Her yıldız gezegenleri ile birlikte bir alemdir. Güneş sistemi gibi.
Dünyamız uydusu Ay’la birlikte bir alemdir.
Evet 3/4 ü su ve ¼ ü kara parçasından oluşan Dünya’mız beyaz,sarı siyah ırktaki insanları birlikte bir alemdir.
İnsanlar, beyaz, siyah ve sarı ırkları ile bir alemdir: İnsanlık alemi.
Hayvanlar bütünü ile birlikte bir alemdir. Yer altında, yer üstünde yaşayanlar ile suda yaşayan hayvanlar ayrı ayrı birer alemdir. Kuşlar bir alemdir, balıklar bir alem. Böcekler ayrı bir alem.
Milyarlaca yürü ile bitkiler ayrı bir alem.
Evet, gelelim insana. Tek insan başlı başına bir alemdir. 7 milyar insanın her biri bir alemdir. Fiziki ve manevi yönleri ile benzeri bulunmayan bir alem.
İnsan vücudu bir alemdir. İnsanın bilinciyle çalışan sistemler, bilinç dışı otomatik olarak çalışan sistemleri de ayrı bir alemdir. Mesela otomatik çalışan bir sistemi ele alalım. Dolaşım sistemini . Ortalama 70-80 yıl durmadan dinlenmeden çalışan kalp ve damarlar. Evet, Dünya çevresini iki buçuk defa dolaşacak toplam uzunlukta ( 100 bin kilometre ) damarlar. Kılcal damarlar, ana damarlar. Alyuvarlar, akyuvarlar. Toplamı bir alem. Ayrı ayrı birer alem.
İşte tüm bu alemler bir tek yaratıcının eseri. Hem yaratıcı, hem Rabb, yani düzenleyici, ve terbiye edeni, yöneteni.
Bu kadar ulu, kudretli varlık övgüye lâyık değil midir ?
İşte Kur’an’da böyle başlıyor:
‘’ Övgü, tüm alemlerin yaratıcısı, düzenleyicisi, terbiye edicisi, yöneticisi Allah’a mahsustur ‘’ Özeldir. Övgüye ‘’ O ‘’ lâyıktır.
Bu ölçüde geniş, derin anlam kısa ve öz olarak ancak bu Ayet’le ifade edilebilir:
‘’ Elhamdü lillâhi rabbi’l âlemiyn