Gelir Dağılımında Adaletsizlik Artıyor!


Türkiye'nin en ciddi sorunlarının başında gelir dağılımındaki adaletsizlik geliyor. Servet dağılımındaki adaletsizlik yetmezmiş gibi, bir de gelir dağılımındaki bozukluk toplumsal birliği en üst düzeyde tehdit ediyor. Nitekim gelir dağılımının ne denli adaletsiz olduğu, TÜİK'in son araştırmasıyla bir kez daha gözler önüne serildi. Açıklanan son veriler 2008 yılına ait. Yani Türkiye ekonomisinin büyük ve geniş boyutlu krizinden bir yıl öncesine… Araştırmanın sonuçlarına geçmeden önce, önemli gördüğüm teorik bir izahın yapılmasını yararlı görüyorum…


Gelir dağılımını ölçmede en çok kullanılan ölçüt Gini katsayıdır. Bu katsayı sıfır ile bir arasında değişir. Gini katsayısının sıfıra yaklaşması gelir dağılımının iyileştiğini, bire yaklaşması ise gelir dağılımının bozulduğunu gösterir. Yapılan çalışmalarda Gini katsayısının genellikle 0,25 ile 0,50 arasında değiştiğini gösteriyor.


TÜİK, gelir dağılımının ne şekilde dağıldığını 2002 yılından beridir ölçüyor. Daha doğrusu ölçmeye çalışıyor. Çünkü tam ve sağlıklı bir gelir dağılımı ölçümünün yapıldığını söylemek gerçekten de çok zor. TÜİK'in son araştırması 2008 yılına ait verileri içeriyor. Buna göre Gini katsayısı bu yılda 0,41 olmuş. Anlaşılacağı üzere, bu oran ülkemizde bozuk ve adaletsiz bir gelir dağılımının varlığını gösteriyor. Genellikle gelir dağılımının nispeten düzgün ve adaletli olduğu ülkelerde Gini katsayısı 0,25 ile 0,35 arasında bulunuyor… Bu itibarla, Gini katsayısının 0,41 olması gelir dağılımında büyük sorunlar olduğunu teyit ediyor.


2001 yılını takip eden yıllarda Gini katsayısı sıfıra doğru yaklaşmış ve gelir dağılımı yavaş da olsa düzelme eğilimine girmişti. Mesela 2005 yılında katsayı 0,38 olmuştu. Bu eğilim devam etmiş olsaydı doğal olarak gelir dağılımındaki adalet bugün çok daha iyi olacaktı. Ama olmadı… 2005 yılındaki olumlu görünüm, bir yıl sonra sakatlandı. Nitekim Gini katsayısı 2006 yılında 0,43 oldu. 2007 yılında ise 0,41… Aslında 2002 ile 2005 yılları arasındaki gelir dağılımındaki iyileşme, 2001 yılı krizinin sonucudur. Ekonomik krizler, tabii olarak yüksek gelir gruplarını, alt gelir diliminde bulunanlardan daha çok etkiler. Ve üst gelir seviyesindeki kayıplar, gelir dağılımının düzelmesine yol açar! Krizin tahribatı ortadan kalkınca ve üst gelir diliminde bulunanlar eski seviyelerine kavuşunca doğal olarak dağılım tekrar bozulmaya başlar. Bu durumdan hareketle, 2009 yılında zorunlu olarak gelir dağılımında bir iyileşmenin ortaya çıkacağını söylemek mümkün. Ancak, Türkiye ekonomisinin 2009 yılı büyük krizinin alt gelir gruplarında bulunanları da fazlasıyla olumsuz etkilediğini düşündüğümüzde, her zaman ki iyileşmenin bu defa ortaya çıkmayabileceğini şimdiden söyleyebilirim.


Gelir dağılımındaki uçurumu daha somut olarak ifade etmemiz mümkün. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirlere göre oluşturulan yüzde 20'lik gruplarda, en yüksek gelire sahip son gruptakilerin toplam gelirden aldığı pay yüzde 46,7 iken, en düşük gelire sahip ilk gruptakilerin toplam gelirden aldığı pay yüzde 5,8 düzeyindedir. Yani en zengin gruptakilerle, en yoksul gruptakiler arasındaki gelir farkı 8,1 kattır. Bu fark 2007 yılıyla aynı…


Gelir dağılımındaki bu anormal çelişkiyi ve uçurumu gidermeden, söylenecek her söz anlamsız ve değersiz olmaya mahkûm. Ekonomik ilişkilerin merkezine adalet ve eşitlik prensiplerini koymadan, sorunların bitirilmesi de mümkün olmayacak. Bu nedenle Türkiye'nin en önemli sorunlarının başında gelen gelir dağılımı adaletsizliğini çözecek iradeye çok ihtiyaç var. Yoğunlaşan ve yayılan gelir dağılımı adaletsizliğini; siyasal çıkar uğruna dağıtılan yardım paketleriyle bırakın bitirmeyi, hafifletmek dahi imkân dâhilinde değil. Keşke siyasi iktidar, referandumla ülkemizi oyalamak yerine, asıl sorunlara kafa yorabilseydi… Siyasal demokrasiyi ağzından düşürmeyen hükümet, nedense adaleti sağlayabilecek 'ekonomik demokrasi'yi bir türlü hatırına getirmedi. Ancak böyle gitmeyeceğini bilmem söylememe gerek var mı?
http://www.ortadogugazetesi.net/makale.php?id=7228