GELİYO-GİDİYO-YİYO-DİYO-ŞİŞİYO

Türkçe, yazıldığı gibi okunan, konuşulduğu gibi yazılan bir dil. Diğer diller, Türkçe gibi değil. Başka dillerde bir harf, cümlenin başında başka, sonunda başka okunur. Başka dillerde, birkaç harf bir araya gelerek bir sesi meydana getirir. Başka dillerde, yazıldıkları halde okunmayan harfler vardır. Başka dillerde kelimeler, dişi ve erkek olmak üzereye ikiye ayrılmıştır.

Meselâ Fransızca'da dişi kelimelerin başına "la", erkek kelimelerin başına "lö" konulur. Anne için "la mer", baba için "lö per" denilir. Her iki kelimenin sonunda bulunan "e" harfi yazıldığı hâlde okunmaz. Erkek kelimelerin başında bulunan "le" artikeli "lö" diye okunur.
Bu neden böyle?
Buna itiraz edemezsiniz. Çünkü Fransız dilcileri, Fransız dilinin imlâ kaidelerini böyle tespit etmişlerdir. Türkçe'de, böyle bir kaide yok. Türkçe, yazıldığı gibi okunan, konuşulduğu gibi yazılan bir dil. Bu, Türkçe'nin kesin kaidelerinden biriyken, şimdi bizim radyolarımızda ve televizyonlarımızda Türkçe iki ayrı şekilde telâffuz ediliyor. Öteden beri süregelen bir iddia var. Biz deriz ki: "Türkçe, en iyi şekilde Devlet Radyo ve Televizyonları'nda ve Devlet Tiyatroları'nda telâffuz edilir!" Bu iddia doğru mu? Kısmen doğru, kısmen yanlış. Çünkü doğru Türkçe telâffuzu, Devlet Radyo ve Televizyonlarımızın, sadece haber saatlerindeki metinlerin okunuşunda var. Diğer programlarda aynı titizlik kat'iyen gösterilmiyor.

Meselâ, radyo ve televizyon haberlerinde şimdiki zaman kipleri, hep doğru olarak telâffuz ediliyor. Yani,"geliyor, bakıyor, akıyor, yakıyor..." deniliyor. Veya "biliyorsunuz - alıyorsunuz - görüyorsunuz - şaşırıyorsunuz..." deniliyor. Bunlar, doğru söylenmiş kelimelerdir. Bu kelimelerin yazılışları da böyledir, okunuşları da. Ama aynı kelimeler, aynı radyo ve televizyonlarımızın başka programlarında, "geliyo, bakıyo, akıyo, yakıyo" şeklinde telâffuz ediliyor; söyleniyor. Çıtkırıldım sunucular ve konuşmacılar kelime sonlarındaki "R" harflerini yutuyorlar. Biliyosunuz! Alıyosunuz! Görüyosunuz! Şaşıyosunuz! diye kırıp dökülüyorlar. Türkçe, yazıldığı gibi okunan bir dil. Hangi ciddî eserde, hangi gazetede, hangi dergide "geliyo, bakıyo, akıyo, yakıyo" şeklinde yazılan kelime var?

Ne demek: "Geliyo! gidiyo! bakıyo! yiyo! diyo! şişiyo!" "Biliyosunuz! duyuyosunuz! gülüyosunuz! ağlıyosunuz! şaşıyosunuz!" şeklindeki söyleyişler?
İlkokul çocuklarının bile ağzına yakışmıyor. Yaşını-başını almış kişilerin bile, "Geliyo-gidiyo-bakıyo..." diye ağız açmaları yanlıştır.

Mehmet Âkif merhum; Çanakkale şehitlerini anlattığı o meşhur, o muhteşem şiirinin şöyle okunduğunu duysaydı, her hâlde misilsiz bir acı çekerdi:

Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyooo
Bir hilâl uğruna yâ Rab ne güneşler batıyooo.

Anneler! Babalar ve aziz öğretmenler! Çocuklarımızı böyle yanlış telâffuzlardan lütfen kurtarmaya çalışın. Çünkü Türkçe, yazıldığı gibi okunan ve konuşulan bir dildir.

Sözün Doğrusu-2 / Yavuz Bülent Bâkiler

(Ve biz; sen,ben,o... "R"lerimizi söylenmemeye terketmeyelim)

katılıyorum sana. ben de türkçenin güzel teleffuz edilmesinden yanayım. türkçenin bozulmasında heralde bu bilgisayar başındaki konuşmalarında büyük etkisi var

Evet katılıyorum bende, türkçeyi düzgün kullanmalıyız. Ben elimden geldiğince itina ediyorum ama elbette kusurlarım vardır.

insanlar daha kolay konuşup yazışalım derken gerçek diyalogları unuttu...
özellikle msn vb programlarda kullanılan kısaltmalar iyice çığrından çıktı...
herşeyin kısaltması var ve yen bir dil gibi yaaygınlaştı...

Üzerinde uzun uzun düşünülmesi gereken çok ciddi bir konu. Maalesef her geçen gün, bu bataklığa daha da saplanıyoruz. Umarım herkes bu paylaşımı okur ve gerekli dersi kendi adına çıkarır. Paylaşım ve değerli yorumlar için herkese teşekkürler ++++

Gerçekten önemli bir konu. Belki arada sırada yanlışlıkla bende yazıyorum ama dilimizi elimden geldiğince doğru kullandığıma inanıyorum.

Özellikle benim gibi lise sıralarındaki arkadaşlarımın daha çok şahit olduğunu tahmin ediyorum.Elimden geldiğince herkesi uyarmaya çalışıyorum ancak aldığım cevap:''Off ammada geri kafalısın nolcek iki harf kullamadık die dünya mı yıkılcak'' bende Evet diyorum dili düzgün kullanmak geri kafalılıksa geri kafalıyım ve mutluyum.

Durum gerçekten her geçen gün daha da kötüye gidiyor.Ben üzerimde düşeni yaptığıma inanıyorum ama herkesin yapması şart....


(Paylaşım için teşekkürler(+))

yalnız bu R konusunu fazla abartmamak lazım. Çoğrafi bölgelere göre insanların ağzı değişebiliyor. Mesela ben Ege bölgesindeyim ve burda R ler söylenmez nerdeyse Fransızca gibi :D

katılmamak mümkün değil şivemiz böyle biz ne yapabiliriz ki... :-X