04-12-2008, 14:33 | #1 |
İÇ ANADOLU BOLGESİ
Iç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kisminda yer alan Türkiye'nin yedi cografi bölgesinden biridir. Bu konumu sebebiyle "Orta Anadolu" da denir. Iç Anadolu Bölgesi'nin yüz ölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarinin %20'sini kaplar. Dogu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgemizdir. Güneydogu Anadolu Bölgesi disinda diger bölgelerin hepsiyle komsudur.Ayni zamanda ülkemizde "tahil ambari" olarak da animsanir.
Illeri : Aksaray Ankara Çankiri Eskisehir Karaman Kayseri Kirikkale Kirsehir Konya Nevsehir Nigde Yozgat Bölümleri Iç Anadolu Bölgesi dört bölüme ayrilir: Konya Bölümü: Bölgenin ortasinda genis bir kapali havza vardir. Burada büyük ovalar, plato düzlükleri, Tuz Gölü, Aksehir ve Eber gölleri ile Karacadag ve Karadag volkanik daglari bulunur. Türkiye'nin en kurak bölümüdür. Nüfus bakimindan bölgenin en tenha bölümüdür. Halk tarim ve hayvancilikla ugrasir. Ülkenin en önemli tahil alanlarindan birisidir. Konya, Aksaray ve Karaman bölümde yer alan illerdir. Tuz gölü burda bulunmaktadir. Derinligi az olup yazlari kurak oldugu için daha da azalmaktadir. Ülkenin tuz ihtiyacinin önemli kismi buradan karsilanir. Yukari Sakarya Bölümü Bölgenin kuzeybati kismini meydana getirir. Orta Kizilirmak boylarindan Içbati Anadolu'ya kadar uzanir. Yer sekilleri daha engebeli, iklimi biraz daha nemlidir. Yillik yagislar 400 mm civarindadir. Iklim ve ulasim kosullarinin elverisli olmasi nedeniyle, bölgenin en yogun nüfuslu bölümüdür. Bölge nüfusunun yariya yakini bu bölümdedir. Bati Anadolu'yu iç bölgelere baglayan yollarin geçtigi önemli bir yerdedir. Bölümde Eskisehir ve Ankara illeri yer alir. Bölümde Köroglu,Sivrihisar,Elmadag,Sündiken ve Idrisdagi yer alir.Ankara yakinlarinda Eymir ve Mogan gölleri vardir. Bölümde karasal iklim görülür. Kislari çok soguk yazlari ise sicak ve kurak geçer.Bölümde yetistirilen ürünler,seker pancari,arpa,bugday,baklagiller,sebze ve meyveyetistirilir.yeralti zenginligi ise linyit ve bor mineralleridir.bölümde küçükbas hayvancilik yaygin olarak yapilir. bölümün turzim degerleri,Çankaya köskü,Yunus Emre türbesi, eski TBMM binasi,Anitkabir,Atatürk Orman Çiftligi(AOÇ),Anadolu Medeniyetleri Müzesi,Gordion Orta Kizilirmak Bölümü: Iç Anadolu'nun, Çankiri'dan Toroslar'a kadar uzanan, içine Kizilirmak yayini alan kismidir. Alan bakimindan bölgenin en büyük bölümüdür. Kuzey kesimi daha engebelidir. Güney kesiminde plato ve ova düzlükleri yaygindir. Ortada ise genis Kizilirmak platosu bulunur. Erciyes volkanik dagi bu bölümde yer alir. Tarim alanlarinin orani verimli volkanik topraklarla kapli güney kesimden daha yüksektir. Iç Anadolu'da kirsal nüfus yogunlugunun en fazla oldugu bölümdür. Kayseri, Nigde, Nevsehir, Kirsehir, Yozgat ve Kirikkale bölüm içinde yer alan illerdir.. Bölüm Iç Anadolu Bölgesinin orta kesiminde yer alir.Güneyinde Hasan, Erciyes, Merlendiz sönmüs volkanlar bulunur.Bölümde kuzey daha engebelidir.Bölümde bozok platosu genis yer tutar.Bu bölümde nüfus yogundur orta kizilirmak bolumunde karasal iklim etkilidir yazlar sicak ve kurak kislar ise soguk ve kar yagislidir.Genellikle bu bölüm bozkirlarla kaplidir.Kizilirmak bolumun en önemli akarsuyudur.Bu bolumde Kayseri en büyük yerlesim birimidir.Ayrica bu bolumde hali, seker, meyve suyu, sucuk ve pastirma fabrikalari bulunur.En önemli ekonomik gelir tarimdir.tiftik keçisi ve koyun besiciligide yaygindir Yukari Kizilirmak Bölümü: Bu bölüm Kizilirmak'in, Karadeniz Bölgesi ile Dogu Anadolu arasina sokulan yukari çigirini kaplar. Iç Anadolu'nun en küçük, en engebeli bölümüdür.Ortalama yükselti 1300-1650 metre arasindadir. Daglarla kusatilmis bir havza görünümündedir. Engebeli oldugu için tarim alanlarinin orani daha düsüktür. Nüfusu sik, kentlesme orani yüksektir. Bölgenin kisin en soguk bölümü burasidir. Bölümde Sivas ili bulunmaktadir Bölge, yeryüzü sekilleri bakimindan sade bir görünüme sahiptir. Yer sekilleri çesitlilik göstermez. Engebeli araziler fazla olmadigi için, kara ve demiryolu ulasimina oldukça elverislidir. Bölgenin çogu yerinde genellikle 1000 m yükseltiye sahip düzlükler bulunur. En alçak yerleri olan Sakarya ve Kizilirmak vadilerindeki yükselti 700 m civarindadir. Bölgenin güneyinde Kuzeydogu-güneybati dogrultusunda uzanan daglar volkanik kökenli dir. Baslicalari; Hasandagi, Karacadag, Karadag, Erciyes Dagi ve Melendiz Daglari'dir. Bölgedeki kivrim daglari ise doguda genis bir alan kaplar. En önemlileri, Ak daglar, Hinzir Dagi, Tecer Dagi ve Yildiz Daglari'dir. Platolar en fazla bu bölgemizde yer alir. Batida Haymana ve Cihanbeyli, güneyde Obruk, doguda da Bozok (Kizilirmak) plâtolariyla, Ege Bölgesi siniri boyunca Yazilikaya (Bayat) ve Dogu Anadolu Bölgesi siniri boyunca da Uzunyayla gibi platolara sahiptir. Tuz Gölü çevresi Türkiye'nin en büyük kapali havzasidir. Iç Anadolu'nun bazi ovalari oldukça genistir. Konya ovasi, Türkiye'nin en büyük ovasidir. Eski bir göl tabanidir. Genis ovalardan digeri Tuz Gölü'nün güneyindeki Aksaray Ovasi'dir. Haymana platosunun batisindaki Yukari Sakarya Ovasi da genis alan kaplar. Küçük ovalar olan Eskisehir, Ankara, Kayseri ve Develi ovalari, platolar arasindaki çukurluklarda yer almaktadir. Iç Anadalu Bölgesi'nin Orta Kizilirmak bölümü genis çaplidir. Bu bölgedeki daglar sönmüs yanar daglardandir. Kisin yagisli yazin ise sicaktir. Dogal bitki örtüsü bozkirdir. Bugday, arpa ve seker pancari yetistirlir. Kirikkale'de Orta Dogu Petrol Rafinerisi bulunmaktadir. Akarsu ve gölleri: Iç Anadolu Bölgesi'nin en önemli akarsulari Kizilirmak, Sakarya Nehri, Porsuk ve Delice çaylaridir. Bu bölge akarsulari kapali havzada akan sel rejimli akarsulardir. Ilkbahar yagislariyla tasar, yazin kuruyacak hale gelir. Iç Anadolu Bölgesi'nin güney kesimleri sularini denizlere gönderemez. Bu nedenle kapali havzalar genis bir alan kaplar. Kapali havzalarin genis olanlari, Konya Ovasi, Tuz Gölü ve Aksehir - Eber gölleri çevresinde yer alir. Seyfe Gölü, Sultan Sazligi (Yaygölü) gibi küçük kapali havzalar da bulunmaktadir. Iç Anadolu Bölgesi'nin büyük bir bölümü sularini Kizilirmak, Sakarya ve Yesilirmak'in kolu olan Çekerek suyu sayesinde Karadeniz'e gönderir. Güneydogusundaki Uzunyayla yöresi, sularini Seyhan'in kolu olan Zamanti suyu sayesinde Akdeniz'e gönderir. Sel rejimli akarsularin en fazla bulundugu bölgedir. Bölgenin en büyük gölü Tuz Gölü'dür. Bu göl buharlasmanin etkisiyle yazin büyük ölçüde kurumaktadir. Tuz Gölü, tektonik olusumludur. Derinligi fazla degildir. Gölün alani kisin ve ilkbaharda fazla alan kapladigi halde, yazin buharlasma ve beslenme yetersizliginden dolayi kapladigi alan azalir. Tuz ihtiyacimizin %30'unu karsilar. Diger önemli gölleri ise Aksehir, Eber, Ilgin (Çavusçu), Tuzla, Seyfe, Mogan ve Sultanisalak-i mekip gölleridir. Sakarya nehri üzerinde ise Sariyar ve Gökçekaya barajlari bulunur. Iklim ve bitki örtüsü: Bölgenin çevresi yüksek daglarla çevrili oldugundan, denizlerin nemli iliman havasi bölgeye sokulamaz. Bu nedenle bölgede, yazlari sicak ve kurak, kislari soguk ve kar yagisli karasal iklim hakimdir. Bölgede, doguya dogru gidildikçe yüksekligin artmasina bagli olarak karasallik derecesi artar ve kis sicakliklari çok düsük degerlere ulasir. Iç Anadolu, ülkemizin en az yagis alan bölgesidir. Ortalama yagis 400 mm civarindadir. Bölge, en fazla yagisi ilkbahar aylarinda saganak halinde alir. En kurak mevsim yazdir. Yazlarin kurak olmasi ve yaz kurakliginin erken baslamasi sebze türü bitkiler üzerinde olumsuz etki yapar. Bölgenin ve ülkemizin en az yagisli yeri Tuz Gölü çevresidir(320 mm) . Yagislarin azligi bölgenin deniz etkisine kapali olmasindan kaynaklanmaktadir. Denizden gelen nemli hava kütlesi, nemini, daglarin denize bakan yamaçlarinda yagis halinde birakir. Iç Anadolu Bölgesi'ne dogru eserken artik kurudur. Bölgede görülen yagislar konveksiyonel ve cephesel kökenlidir. Kirkikindi adi da verilen konveksiyonel yagislar Ilkbaharda yaygindir. Bölgenin tabii bitki örtüsü bozkirdir. Bozkir, ilkbahar yagmurlariyla yeseren, birkaç ay yesil kalan, yaz sicakligi ile sararan ot toplulugudur. Iç Anadolu Bölgesi ülkemiz ormanlarinin %7 sini kaplayarak bölgeler arasinda 6. sirada yer alir. Ovalari sunlardir: Kayseri, Konya, Eregli, Aksaray, Sakarya, Eskisehir, Ankara, Develi, Nevsehir, Kirsehir, Sivas. Tarim ve hayvancilik: Bölge ekonomisinin temeli tarima dayanir. Ekili - dikili alanlarin orani bakimindan Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sirada yer alir. Çalisan nüfusun büyük bir kismi tarimla ugrasir. Iklimin yari kurak karakterine ragmen, çok genis alanlar tarima ayrilir. Bölgenin tarimi iklim sartlarina baglidir. Özellikle ilkbahar yagislarinin yetersizligi veya gecikmesi, tahil üretiminde önemli dalgalanmalar meydana getirir, iklim yari kurak oldugu için nadas ihtiyaci duyulur. Tarimin en önemli problemi sulamadir. Bu amaçla büyük sulama kanallarinin (barajlarin) yapilmasi ve yeralti suyundan yararlanilmasi gerekir. Ekonominin temeli tarim ve hayvanciliga dayanir. Türkiye'de ulusal gelirin %20'sini bu bölge saglamaktadir. Tarim ürünleri içinde tahillar basta gelir. Türkiye genelinde tahila ayrilan topraklarin yariya yakini bu bölgededir. Yer sekilleri ve iklim kosullari tahil tarimini öne çikarir. Düzlüklerin genis yer kaplamasi makineli tarimi kolaylastirmistir. Bölgenin sulanabilen bölümlerinde seker pancari tarimi yapilir. Bugday, seker pancari ve elmanin en fazla üretildigi bölgedir. Seker pancarinin özellikle Konya, Ankara, Eskisehir, Kayseri ve Nigde gibi seker fabrikalarinin bulundugu yerlerde ekimi yapilir. Ilkbahar yagisi ve yaz kurakligi tahila uygun ortami olusturmustur. Türkiye'nin tahil ambaridir. Sulanabilen arazinin azligi bugday ekim alanlarinin genis olmasina yol açmistir. Bölgede bugday nadas yöntemiyle yetistirilir. Alan bakimindan nadasa birakilan topraklarin en fazla oldugu bölgemizdir. Yeralti zenginlikleri: Bölgenin önemli yeralti zenginlikleri, linyit, krom, lületasi, tuz ve bor mineralleridir. Krom : Sivas, Eskisehir ve Kayseri'de çikarilir. Kayatuzu : Kirsehir ve Çankiri dolaylarinda çikarilir. Linyit: Sivas'ta çikarilir. Çinko ve Demir: Sivas ve Eregli'de çikartilir. Civa: Konya Sarayönü'nde Tuz:Tuz Gölü'nden elde edilir.Ayrica: Sivas ve Tunceli dolaylarinda çikarilir. Lületasi:Eskisehir'de çikarilmaktadir. Hediyelik esya yapiminda kullanilir. Bor mineralleri:Neredeyse bütün bölgede çikartilmaktadir. Sanayi: Sivas'ta: Lokomotif, besin, mot or, çimento ve ins aat malzemeleri sanayii ile devlet demir yollarinin tren, vagon imalati yapan TÜDEMSAS fabrikasi vardir. Usak'ta:seker fabrikasi bulunur. Ankara'da : Dokuma, besin, tarim araçlari, çimento ve mobilya sanayii, Konya'da : Tarim araçlari, besin, motor, çimento, süt ürünleri ve insaat malzemeleri sanayii, Çumra Seker Fabrikasi(tam tesekküllü) Kayseri'de : Halicilik, meyve suyu, pamuklu dokuma, pastirma ve sucuk üretim merkezleri Kirikkale'de : Orta Anadolu petrol rafinerisi, silah fabrikasi, demir -çelik endüstrisi Eskisehir'de : Besin, yem, çimento endüstrisi ile devlet demir yollarinin bakim tesisleri bulunur. Nufus Yapisi:Iç Anadolu Bölgesi, 1997 nüfus sayimina göre yaklasik 10,5 milyon kisilik nüfus büyüklügüyle Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sirayi alir. Bu bölgenin nüfus yogunlugu 64 kisi/km² dir. (1997 yilina göre, Türkiye'nin ortalama nüfus yogunlugu 81 kisi / km² Iç üfusu, bölgenin dogal kosullarinin etkisine bagli olarak, daha çok komsu bölgelere yakin yerlerdeki dag eteklerinde yogunlasir. Bunun nedeni, sözü edilen kesimlerin daha yagisli olmasi ve su kaynaklarinin bol olmasidir. Bölgedeki ovalarin aldigi yagisin az olmasi, nüfuslanma ve yerlesmeyi engellemistir. Düz ovalik kesimde nüfus yogunlugu dag eteklerine göre azdir. Toplu köy niteligindeki kirsal yerlesme birimleri ile kentler dag etekleri boyunca dizilidir. Bölge nüfusunun %62'si, nüfusu 10.000'den fazla olan ve kent sayilan yerlesme birimlerinde yasamaktadir. Tarim alanlari genis olmasina karsin nüfusun %38,44'ü kirsal kesimde yasar. Tarim alanlarinin genis olmasi, tarimsal nüfus yogunlugunun düsük olmasina yol açar. Nüfusun dagilisi, yagis dagilisina benzerlik gösterir. Bölgede en fazla nüfuslanmis bölüm, Yukari Sakarya'dir. Bu bölümün yogun nüfuslanmasinda, endüstri faaliyetleri ile Ankara'nin baskent olmasi önemli rol oynar. Konya ve Tuz Gölü civarlari nüfus yogunlugunun az oldugu yerlerdir.
|
|
|
Sayfayı E-Mail olarak gönder |