Ester Heboyan İstanbul'a veda ettiğinde sekiz yaşındaydı. Babası Almanya'ya işçi gidiyordu. Annesi ve kardeşleriyle babasının peşine takılıp, doğduğu şehre veda ettiler.
Giderken yanına bir şeyler alır değil mi insan? Çocuklar oyuncaklarını alır mesela; büyükler bir saksı çiçek, ne bileyim, bırakıp gittiği toprakları hatırlatacak bir nesne... Ester, yıllar sonra başına gelebilecekleri mi hissetti yoksa öylesine, anlık bir karar mıydı bilinmez, oyuncaklarından birini değil, sadece bir Türkçe sözlük aldı yanına. Bununla belki de 'İstanbul'dan ayrılıyorum, ama Türkçe'den değil...' demek istemişti.

İstanbul'dan elinde bir Türkçe sözlükle giden kız, şimdi Paris'te, Universite d'Artois'da öğretim üyesi. Öykü yazıyor, Amerikan edebiyatı dersleri veriyor. Birkaç ay önce "İstanbul Yolcuları" (Aras Yayıncılık) adlı hikâye kitabı yayınlandı Türkçe'de. Ve yıllar sonra kitabın önsözü için ilk kez Türkçe'yi kullandı. Bu sayfada yayınlanan söyleşide (Elif Tunca, 3 Haziran 2007) yeniden Türkçe yazmanın saadetini yakıcı bir cümleyle anlatıyordu: "Karanlık bir evde, tanıdık yerleri görmek gibi bir şeydi..."

Sekiz yaşında o Ermeni kızının, doğduğu topraklara sadece bir Türkçe sözlük alarak veda ettiğini okuduğumda, donup kalmıştım. O ne dokunaklı bir sahneydi. Bir sözlük, içinde bütün hafızasının, minicik hatıralarının çalışıp durduğu kelimeler. Oyunlarını, tekerlemelerini, kulağındaki ninnileri saklayan bir küçücük kutucuk! Ve yıllar geçtikçe birer birer unutulacak o kelimeler; bir gün yabancılaşacak sahibine. Acı, çok acı bir sahne! Bir çocuğun hafızasında ne kalır ardında bıraktığı şehirden? Herhalde suluboya resimlere benzer naif hayat sahneleri... "Öykülerime," diyor Ester Heboyan, "bir resim gibi yansıyor İstanbul'un insanları, görüntüleri... Zihnimde kalan bir resim; deniz ve vapurların, sokak ve yokuşların, simit ve poğaça satanların soluk resmi gibi..."

Bu Ermeni kızın öyküsü beni niçin bu kadar sarstı bilmiyorum. Gözlerimin önünde hâlâ, elinde küçük bir sözlük, ardına baka baka giden bir kızın hayali... İnsan, dilini bilmediği bir ülkede kelimelerini yitirmemek için ne yapar? Herhalde bir şekerlemeyi yalar gibi tadına vara vara, bitmesinden, seslerin dağılıp gitmesinden korkar gibi usulca söyler konuşur. Okşar gibi, gurbetliklerini, kederlerini hissettirmemeye çalışarak söyler kelimeleri.

Elimden gelse, Ester'in öyküsünü, ülkemizin bütün okullarında, bütün öğrencilere anlatırdım. Onlara, içine doğdukları, konuştukları ve bütün hülyalarını sığdırdıkları bu muazzam dili sevmelerini, sevmek yetmez, ona sonsuz bir aşkla bağlanmalarını öğütlerdim. O küçük Ermeni kızı belki onların da yüreklerini sızlatır; anadillerine, bu dilin kelimelerine karşı içlerinde bir sıcaklık, bir özlemdir alıp yürürdü...

Bir tesiri olur muydu gerçekten, çocuklar, gençler kelimeleri örselemekten, incitmekten çekinirler miydi? Güzel bir Türkçe'nin peşine düşüp Yahya Kemal'e, Refik Halid'e, Necip Fazıl'a, Nazım'a, Ziya Osman Saba'ya doğru yönelirler miydi? Dilerim öyle olurdu... Başkaları, yabancılar bile tahammül edemiyor artık Türkçe'ye çektirdiğimiz cefaya... Evvelki gün gazetelerde bir haber: "Fethiye'de yaşayan İngilizler, restoranlarda Türk Lirası kullanılması, fiyat listelerinin ve işyeri levhalarının Türkçe yazılması için belediyeye başvurdu. Grup temsilcisi İngiliz, 'Türklerin, dillerine duyarsızlığını algılayamıyoruz.' dedi." Okuyunca sizin de yüzünüz kızarmış olmalı. Ülkemizde yaşayan yabancılar, dilinize saygı duyun, diyor; bizi bize şikayete geliyorlar. Söyleyecek sözünüz bir var mı, ne diyebiliriz, nasıl anlatabiliriz ki onlara duyarsızlığımızı?

O kızın elindeki sözlük bir kere daha ürpertiyor beni. Anlatılmaz bir heyecan veriyor. Bütün çocukların, gurbete gitmeyen çocukların da ellerinde sevimli, minicik sözlükler tuttuklarını hayal ediyorum. Sözlük sayfalarında hülyalarını arayan çocukları... Ve ben artık, dil konusunun uzaktan, iyilik duygusuyla, 'vicdan'la bir ilgisinin olduğunu düşünüyorum.

Vicdanımız varsa, dilimizi incitmekten korkarız.


06 Ekim 2007, Cumartesi

Gözlerim doldu okurken...En çok da "okşar gibi konuşmak"tan bahsedilen bölümde...

Evet,Türkçe bizim arkadaşlar...Sadec bizim...kimsenin boyunduruğu altında değiliz çok şükür...Dilimizi de başkalarının boyunduruğu altına almayalım...

"iki ileti uzunluğunda olacak,çok kontör gidecek", "uzun uzun yazamıyorum,o yüzden sesli harf kullanmıyorum", ya ben zaten doğrusunu biliyorum", "bir harfi kullanmasam n'olur,onun yerine bu sözcüğü kullansam n'olur" gibi cümleler bahane olamaz dilimizi yanlış kullanmaya.

Dilimizi sahiplenelim,lütfen dile bir canlıymış gibi davranalım ve her an ölebileceğini unutmayalım.Onu okşar gibi konuşalım,bir cümle kurarken kullandığımız öz Türkçe bir sözcük iel gurur duyalım.

İnanın bir ülkenin,kendi dilinin olması dünyanın en büyük zenginliğidir...Bu zenginliğin farkına varalım...En azından AK Parti Gençliği olarak...Yalvarıyorum size...Evet,yalvarıyorum!

'Türklerin, dillerine duyarsızlığını algılayamıyoruz.' dedi." Okuyunca sizin de yüzünüz kızarmış olmalı. Ülkemizde yaşayan yabancılar, dilinize saygı duyun, diyor

dilimize bu kadar duyarsız kalmak utanc verici gerçekten dilimize sahip çıkmanın zamanı geldide geciyo

bu ülkede konuşmadan aksaklıkların olması doğaldır çünkü farklı etnik unsurları bir arada barındırıyor fakat ben yapancılaşan dili acı yorum....

dilimize duyarsız olmamız çok utanç verici :'( :'( :'(

:-[ :-X dilimize sahip çıkalım gerçekten tüylerim ürperdi okurken yazı

Çok anlamlı bir yazı...Dilimize sahip çıkmalıyız bunu bizim ülkemizden olmayanlar bile anlamış peki bizim vatandaşlarımız neden duyarsız bu durum maaleesef çok utanç verici...

arkadaşlar çok haklılar biz hiç iyi kullanmıyoruz dilimiz artık kelimelerimizin Türkçe ve sözlerimizde harf eksikliği olmadan yazmaya dikkat etmeliyiz

cok am cok guzel bir paylasim olmus

+1

bunu daha once bir yerde daha soylemistim
malumunuz su an finlandiya dayim..
Burada bakkal, manav, sofor, isci herkes ama herkes % 99 luk bir cogunluk var abartisiz soyluyorum ingilizce biliyor. onlarla konusurken ingilizce
biliyor musunuz demeden direk soze daliyorum.. Ama HICBIR YERDE INGILIZCE TABELA YOK girdigin dukkanin ne oldugunu anlamiyorsun icine girince farkediyorsun

peki ya bizim milletimiz Fethiye, marmaris bodrum gibi turizm yorelerimiz zaten coktan ingiliz, rus kenti oldu..(diger sehirlerde ayni) ama KAC KISI INGILIZCE BILIYOR ?=
bizim memleketimizde

mozambikli arkadaslarim dilleri soruldugunda boynu bukuk cevap veriyorlar portekiz somurgesi bir devlet portekizce konusuluyor resmi dil olarak ;)