4 halifeden sonra o makamın hakkını veren çok insan vardır..Başta Hz.Muaviye,Abbasi halifesi Harun Reşid,Osmanlı halifelerine hiç girmeye gerek yok zaten..ha halifelik makamını kirletenler olmamışmıdır tabiki olmuştur..

ben şahsen 4 hallifeden sonra hz muaviyeye geçmesiyle halifeliğin daha ziyade siyasi bir makam olarak ilerlediğini düşünüyorum..-hz hasan ve hz hüseyin bunun dışındadır-
emevilerinde abbasilerinde hakkını verebilen halifeleri vardı ama özelliklede abbasiler döneminde ciddi pasifletilmişti...
emevilerin halifeliği dini önderlik değil bir siyasi önderliğe dönüştürmüşlerdir şahsi düşüncem...
taki osmanlı dönemine gelene kadar... osmanlı döneminde halife olan padişahlarımız bu vazifeyi layıkıyla uzun bir süre devam ettirmişlerdir, padişahlık yani siyasi makamlarını halifelik makamlarından ayrı tutarak temsil etmişleridr, tabi bunu yapamayan doğru temsil edemeyen padişahlarda olmuştur...

bu dediklerinize katılıyorum...
emeviler yada abbasiler halifelikten anladıklarını göstermişlerdir bence..
ama halifeliğin manası çok önemli ,belirli bir kılıfa sokanlar bence çok iyi temsil edememişlerdir.. bu siyasi bir kılıf veya başka...
her iki cihad şeklini koruyabilen halifelik bu temsilde muvaffak olabilmişlerdir geçmişte...
ama meselenin şu boyutu var tabi halifelik makamı illa savaşla dini yayma makamı olarak algılanmamalı elbette bu bir cihad şekli olabilir ama tek başına olamaz, tek başına olursa siyasi menfaat güdümleri başlar, menfaatler ön plana çıkar, dini hassasiyetler içinde erir...
halifeliğin müslüman ülkeleri tek çatı altında toplayabilen ve çağa uygun olarakda belirlli bir cihad yöntemiyle -bu kitaplada olur savaşlada çağına göre değişir- dini yayma özellikleri olan bir makamdır...bu illaki siyasi bir elle olucak diye birşey yok...