LENF SİSTEMİ - AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

**alperen** · 10-23-2011, 19:56

LENF SİSTEMİ

ALPEREN GÜRBÜZER

Vücudumuz sadece kan dolaşım ağından ibaret değil elbet. Bundan başka lenfoid doku şebekesinin kanallarından akan meşhur lenf sıvısı da söz konusudur. Bu sistem aynı zamanda akkan sistemi, lenfo retiküler sistem olarakta ifade edilir. Belli ki tıpkı kan dolaşımı gibi lenf sistemi de boşa yaratılmamış. Zira bu sistem başta savunma olmak üzere birçok fonksiyonları icra etmektedir. Malumunuz savunma sisteminin temeli kemik iliğinde atılmaktadır. Derken yüz binlerce lenfosit bir anda lenf düğümleri içerisinde neşvünema bulup esrarlı bir faaliyet içerisine girmek için seferber olurlar. Böylece lenf düğümleri apayrı bir dünya olarak karşımıza çıkmaktadır. Öyle ki bir yandan kemik iliğinde, “Stem cell” denilen hücrelerce 10 ayrı hücrenin dört aşamalık iri büyüklüklerde lenfosit imal edilirken, diğer yandan lenf düğümleri boş durmayıp onlar da lenfosit üretimine hız verirler. Şöyle ki; bunların bir hayat hikâyesine şöyle baktığımızda ilginç bir süreçle karşılaşırız. Öncelikle kemik iliğinden çıkan lenfositler timus salgı bezine konuk olurlar. Tabii burada durucu değildirler, ta ki vücudun savunma mekanizmasıyla ilgili yaklaşık 30.000 şifreyi öğrenip eğitimini tamamlayana kadar beklemede kalırlar. Mezuniyetlerinin akabinde ise tüm azaları kontrol etmek üzere lenf kanalların kesiştiği noktaların lenf guddelerinde (lenf düğümlerinde) olası tehlikelere karşı hazır kıta halinde görev alırlar. Değim yerindeyse lenf düğümleri bir askeri karargâhsa, bu karargâhın içerisine (akkan sıvısı içerisine) sızmış yabancı unsurlara karşı kullanılacak stratejik mühimmatta lenfosit ve monosit olmaktadır.
Öykümüz burada bitmiyor tabii, devamı var. Bir kere öykümüzün başkahramanı lenfositlerin kaynağına indiğimizde kemik iliğince imal edilen mezonşim hücreleriyle tanışırız. Tanışınca ister istemez kemik iliğine öylesine sıradan konuşlanmış bir hücre olmadığını fark edip birçok marifetlerine şahit oluruz. Bu hücreler hem savunma, hem korunma hücreleri (mastosit, plazmosit) hem de kan hücreleri oluşturmanın yanı sıra vücudumuzun savunmasına yönelik lenfosit imal ederler. Keza lenf düğümleri de bu sürece hız katıp savunma hattı oluştururlar. Dahası savunma hattında verilen kayıpların yerine yeni lenfositler devreye girip yabancı unsurlar imha edilinceye kadar mücadele hız kesmemektedir. Üstelik savaş meydanında imha edilen düşman cesetler bile ulu orta terk edilmezler, derhal karaciğere taşınırlar. Dolayısıyla karaciğer kimya fabrikası olmanın ötesinde bir yandan faydalı olan maddeleri gerekli doku veya organlara gönderirken, öte yandan zararlı olanları safra veya böbrek vasıtasıyla tahliye işlemini gerçekleştirir. Anlaşılan vücudumuzda kurulu bu otomatik düzen bizim inisiyatifimize bırakılmamış. Zaten bırakılsaydı ölümle her an burun buruna gelebilirdik. Zira bu işleri yapmak her baba yiğidin harcı değil, bilakis er kişinin harcı olup, lenfositler vücutta daha yeni nüksetmeye başlayan kanser hücrelerini bile imha edecek güçtedirler.
İşte yukarda izah etmeye çalıştığımız lenfositlerin bu savaşçı yapısından hareketle bilim adamları kanserle mücadele metotlarından immunoterapi yönteminikeşfedip bu amansız hastalığın pençesine düşmüş hastaları kurtarmaya çalışırlar. Böylece hastaya enjekte edilen yüksek dozda tesirsiz hale getirilmiş verem mikrobu verilerek lenfositlerin kanser hücresinin çevresinde yığınak yapmasını hedeflenir. Yani kanserin abluka ettiği eski lenfositlere taze kuvvet takviyesi sağlanmış olur. Hatta bu yöntemle birçok hastanın iyileştiği gözlemlenmiştir. Bu yüzden kanser hücresini vücudun bizatihi kendisine mağlup ettirme işlemine immunterapi diye tarif edilir. Şurası muhakkak vücutta ne kadar hücre varsa bütün hücrelerin hepsi lenfositlerin serbestçe dolaştığı beyaz kan sistemiyle çevrilidir. Mesela bazı ufak tefek sıyrıklar sonucunda derimizden çıkan beyazımsı renkte gördüğümüz sıvı aslında söz konusu akkan sisteme ait bir tür sıvı kandan başkası değildir. Bu sistem sayesinde vücudumuz her türlü tehlikelere karşı korunmuş olur. Savunma sistemimizi oluşturan lenfositler gerektiğinde karaciğerden yardım talep edebiliyor. Hatta bu iş için B-lenfositleri elçilik görevi yaparak karaciğerden yeni savunma silahları beraberinde getirip lenfosite teslim ederler. Bu noktada T- lenfositleri için savaşçı hücreler, B- lenfositleri için ise zehir taşıyıcı lojistik hücreler denilmektedir. Özellikle T-lenfositler kanser hücreleri ile mücadele eden hücrelerdir. Fakat kanser hücreleri çoğaldıkça bu hücrelerin saldığı anti lenfositler denilen zehirler lenfositleri etkisiz hale getirebiliyor. Yine de T-lenfositler bu mücadelede erken havlu atmak istemezler, derhal vücudun immun sistemini harekete geçirip yeni toksinler sipariş ederler. Derken kanserin yayılmasını ya sınırlandırıp lokalize ederler, ya da tamamen durdururlar. Değim yerindeyse kanser hücreleri ile lenfositler arasında kıyasıya toksin savaşları cereyan eder. Zaten vücudun neresi bir alarm veriyorsa anlayın ki lenfosit askerleri orada demektir. Madem mikropların sığınak kalesi bademcik ve apandis bölgeleri olmakta, o halde lenfositlerin de her an tetikte bulunması gereken yığınak noktaları buralar olması icap eder. Zira buralar kırmızı alarm bölgeleridir. Bu kapılar kontrol edilmezse her an her salise hastalanmak an meselesidir diyebiliriz. Lenfositlerin yetersiz kaldığı durumlarda var elbet. Mesela verem mikrobu akciğere yerleştiğinde özel bir salgı sayesinde hemen önlemini alıp kendince zırha bürünebiliyor. Her şeye rağmen yine de lenfositler zırhlı düşmanına karşı inatla zehirini akıtmaktan geri durmaz. Ancak tüm bu mücadeleler sonuçsuz kalınca mikrobun oluşturduğu kapsülü (zırhı) delememe durumu söz konusu olacaktır. Bu noktada ister istemez karaciğer durumdan haberdar edilerek alarm verilir. Derken karaciğerin talimatı doğrultusunda kemik iliğince lökositlerin yapısına benzer yapıda langanhans denilen özel bir hücre imal edilir. Bu hücre verem mikrobundan çapça büyük olup sadece yutma özelliği olan bir hücredir, zaten yutarda. Fakat yutulan mikrop hazmedilemediği için bu sefer vücut tarafında kalsiyum tabakası veya kireçleşmiş noktalar oluşturularak mikrobun dışarı sızma ihtimaline binaen tedbir alınıp, mikrop orada ölüme terk edilir. Böylece akciğer filmlerinde o gördüğümüz beyaz noktaların her birisi aslında verem mikrobunun ölüme terk edildiği ölü tabutlardan başkası değildir. Hakeza yine yapılan araştırmalar da kuduz vakalarının % 80’inin lenfositlerce halledildiğini göstermektedir. Ne zaman ki kuduz mikrobu lenfosite görünmeden bir sinir sisteminin kılıfı içerisine girmeyi başarır, işte o zaman ancak kuduz hastalığından bahsedebiliriz. Hâsılı kelam genel itibariyle lenfositin baş edemediği mikrop yoktur diyebiliriz.
Ana lenf sistemi:
—Lenfatik sistem ve seruz boşluk,
—Meniks çevresindeki mesafeler,
—İç kulak kavitesi (boşluğu),
—Göz çevresindeki tenon kavitesi diye ana başlıklar altında toplanıp, bunlar aynı zamanda vücutta en fazla sıvı toplanan kısımlardır.
Kelimenin tam anlamıyla beyin ventrikülleri ve medulla spanilisin kanal bağlantıları bir bütün halinde ana lenf sistemini oluşturur. Lenf yoluyla dokulara taşınan lenf sıvı miktarının azalması durumlarında gayet tabii olarak kan ve lenf ihtiyacı karşılanamayacaktır. Dolayısıyla bu durumlarda mutlaka otonom sinir sistemine ihtiyaç hâsıl olacaktır. Nitekim lenf sistemi çalışmasını otonom sinir sistemi sağlar. Otonom sinir sistemi ise sempatik ve parasempatik sistem olarak iki kanaldan çalışmasını devam ettirir. Bilindiği üzere sempatik sistem; hem lenf hem de kalp myokardın çalışmasını sağladığı gibi gerektiğinde atım sayısını da hızlandırır. Parasempatik sistem ise tam aksine yavaşlatır. Demek ki otonom sinir sistemi kendisine bağlı gerek sempatik gerekse parasempatik ağ sayesinde kalp ve lenf düğümlerinin atım hacmi, atım gücü, atım sayısı bakımdan olması gereken düşük veya yüksek seviyelerde ki ritim sayılarının çalışmasında devreye girebiliyor.
Lenf sistemi genel itibariyle:
—Lenf damarları
—Lenf organlarından meydana gelmektedir.
Lenf damarları
Lenf damarları kan ünitemiz olan kılcal damarlardan daha geniş çapta olup ince duvarlı tubular yapıdadırlar. Yani bunlar kan kapillerden daha düzgün olup silindiriktirler. Fakat kan ünitemiz bazen dar, bazen genişlemiş bir şekilde, bazense serbestçe kasılıp gevşeyebilen yapıda düzensiz dağılım gösterirler.
Bilindiği üzere Venajugularis içindeki sıvı lenf olarak bilinir. Sıvının geçtiği en küçük lenf damarları ise lenf kapilleridir. Lenf kapilleri aynı zamanda kör uçlu tüp şeklinde olup kan kapillerinin birleştiği deri yüzeyine yakın yerlerde bulunurlar. Bu arada lenf kapillerin (küçük lenf damarları) birleşmesiyle büyük lenf damarları meydana gelir. Lenf damarları üzerinde hem lenf bezi denilen karakollar hem de karşılıklı çifter halde lenf kapakları vardır. Bu kapaklar lenfi geri akmaktan alıkoymaya yarar. Bu kapaklar aynı zamanda lenfi bir yöne doğru akıtma görevi de üstlenmektedir. Böylece duvarları tek sıralı olduğundan sıvı alışverişi kolaylaşır. Lenfin vücuda yayıldığı alanda ise iki ana damar bulunup bunlar:
—Ductus lenfaticus
—Ductus thorasicus’tur.
Ductus lenfaticus vücudun sağ üst kısmın lenfini taşır. Ductus thorasicus ise sindirim sistemi dâhil arta kalan tüm lenfi kalbe getirir. Her ikiside ortak bir venle birleştikten sonra kalbin sağ kulakcığına girer. Birleştiği yerlerde ise kapakçıklar bulunur. Fakat bazı insanlarda bu kapakçıklar bulunmadığından ömürleri ancak 20 sene sürebiliyor. Dolayısıyla bu kişilerde erken kalp yetmezliği ve koroner damar tıkanıklıkları görülür. Ayrıca dokulardan lenf sistemine lenfin geçişi özel bir kan damarı uzantısıyla enjekte edilerek gerçekleşir. Yani; lenf damarı tüp şeklinde olduğundan doku sıvısı endotel hücrelerin arasındaki dar aralıklardan geçerek lenfatik lümene ulaşır. Hatta gümüş nitrat boyaması ile bazı iltihabı hallerde lenfatiklerin lenfe geçişi hızlanır ve böylece sistemin geçirgenliği daha da artar.
Kılcal kapiller içerisindeki kan ile dokuların kendi arasındaki sıvı akışında devamlı oksijen, H2O ve besin maddeleri değişimi vardır. Bu yüzden metabolizma yıkıntı ürünlerin çoğu kılcal damarları ve venülleri tıkamadan (konfikasyon yapmadan) atriuma döner ve buradan vücuda pompalanır. Kan damarlarının hemen yanında bulunan lenf sistemi doku sıvısını (lenfi) karmaşık bir yolla genel dolaşıma döndürür.
Lenf organları

Lenf organları halka biçiminde lenf damarları boyunca yerleşmiş olup, kontrol ettiği bölgelerde su toplanmasını önlediği gibi aynı zamanda kandan dokulara sızan fazla suyu lenf damarlarına aktarıp motopomp tarzı çalışırlar. Böylece vücutta aşırı fazla sıvı kaldığı zaman bütün vücudun kan suyu özel eritici kolloidal solusyonlarca halledilip lenf yoluyla taşınırlar. Susuzluk halinde ise ilk zarar görecek bölgeler yine buralardır.
Lenfoid dokunun en yoğun olduğu yerler lenf düğümleri olmakla beraberana lenf sistemini;
—Solunum yolları,
—Kemik iliği,
—Sindirim kanalı ve genital organlardaki özel lenf düğümleri,
—Bademcikler, dalak ve timus bezi gibi merkezler oluşturur. Bu merkezi üsler bir noktada bağışıklık sisteminin kaleleri sayıldıklarından düşman kuvvetler sindirim kanalı yoluyla girse bile karşısında ilk evvela sindirim boyunca surlarla çevrili lenf dokusunu bulacaklardır. Ya da düşman kuvvetler sindirim yolunun haricinde boğaz ve üst solunum yoluyla sızdığında bu sefer onlara karşı koyacak kuvvet bademcik ve adenoidler olacaktır. Keza kan dolaşımı yoluyla girmiş olanlarda dalak ve kemik iliği dokularının kuşatması altına gireceklerdir.
Görüyorsunuz lenfoid dokunun ileri karakolu hükmündeki lenf düğümlerini okuyucu nezdinde anlaşılsın diye kale surlarına benzetmeği yeğledik. Aslında bu düğümler sur görünümünden ziyade yuvarlak böbrek biçimi şeklindedirler. Zaten bu şekle uygun davranarak tıpkı kan damar ağı gibi bunlarda akkan sistemin gereği dokuların içlerine kadar nüfuz edip her dem devri daim yapmaktadırlar. Genel itibariyle lenf düğümleri kasık, koltuk altı, dirsek ve boyunda bulunup, akabinde lenfoid doku kalbin sırt kısmında yer alan ductus toracikus denen bir kordonla son bulur. Söz konusu kordon tıpkı kalp gibi kasılmalar ortaya koyabildiği için bunlara ikinci kalp bile denmektedir. Böylece ductusta toplanan vücut sıvısı üst ana toplardamarlarda kırmızı kana karışırlar. Öyle anlaşılıyor ki her daim faal olan lenfoid dokuya bağlı çalışan tüm unsurlar bir ömür boyunca reaksiyon merkezi işlevi görüp yabancı unsurların korkulu rüyası olmaktalar. Ömür boyu süren bu savaş elbette ki daha çok bakteri, virüs, toksinler ve vücuda zarar veren diğer maddeler içindir. Ancak bu kıyasıya mukavemet yaşlı insanlarda faal olan lenf düğümlerin azalmasıyla birlikte aktivitesini yitirebiliyor. Dahası yaşlandıkça reaksiyon merkezleri yavaş yavaş lenfocytleri tüketerek patolojik duruma dönüşebilmekte, aynı zamanda lenf düğümlerinin normal şeklinin kaybetmesiyle birlikte bir takım kan hastalıklarına yol açabiliyor.
Gençlerde lenfatik organlar ve damarlar zarar görüp yara-bere alsa bile bir şekilde rejenerasyonla (yenilenme) telafi edilebiliyor. Fakat bazı hallerde mesela tüberküloz bir hastada yenilenme hiç olmayabiliyor. Özellikle yaşlılarda rejenerasyon azaldığı gözlemlenmiştir Bu arada dokulardaki sıvılar lenf kanallarıyla kana dâhil olmadan önce lenf düğümlerinden muayeneden geçtikten sonra alınırlar. Derken lenfositlerin dolaşıma girişi lenf sıvısının dolaşıma akışı vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Fakat şurası muhakkak 24 saat içerisinde kana giren lenfositlerin sayısının çokta fazla olmadığı anlaşılmaktadır. Çünkü lenfositler sadece bir bölgede değil neredeyse vücudun tamamını dolaşmaktalar. Hayat süreleri ise 100–300 günü bulup, pekte uzun ömürlü sayılmazlar. Neyse ki sınırlı bir ömür içerisinde önemli işlere imza atmaktalar. Zira bir mikrobun saldırısı karşısında derhal mevzii alıp, düşmanın türüne göre bazen savunmaya yönelik savaş yapabildikleri gibi, bazen de mikroba kement atıp hareket kabiliyetini azaltabiliyorlar. Hatta bakterilerin saldığı toksinlere karşı hem zehir etkisi maddeler üretirler hem de mikrobun saldığı antijenlere ve yabancı proteinlere karşı özel protein hükmünde antikorlar imal ederek mücadeleden bir an olsun geri kalmamaktalar. Tüm bu savunma mekanizmalarının yanı sıra doğal bağışıklık denen bir gerçekte var. Şöyle ki çocuk yaşta antijenlere karşı antikorlar kendiliğinden oluşabiliyor. Ki; bu durumda vücut ister istemez doğal bağışıklık kazanmaktadır. Fakat bazen bağışıklık antijenin vücuda girişinden sonra gerçekleşir ki artık bu noktadan sonra doğal bağışıklıktan söz edilmez, tam aksine bu duruma kazanılmış bağışıklık veya sonradan kazanılmış bağışıklık deriz. Yani vücudun her türlü organizma ve toksinlere karşı direnç göstermesi Tıpta immunite (bağışıklık) diye karşılık bulur ki, buna mikropların akyuvarlarca fagosite edilmesi, sindirim yoluyla yutulan zararlı maddelerin mide asitleri ve sindirim enzimlerince bertaraf edilmesi, kana sızmış ajanların lizozim gibi maddelerce ekarte edilmesini örnek verebiliriz. Böylece doğal immunite sayesinde sığır vebası, domuz kolerası gibi hastalıklardan korunmuş oluruz. Hakeza hayvanlarda bizim yakalandığımız kabakulak ve kızamık gibi hastalıklara geçit vermezler. Şayet sonradan kazanılmış bağışıklık arıza verdiği takdirde bu sefer ortada bir alerjik durumun varlığından söz edeceğiz demektir.
Aslında antikoru hücrenin yabancı addettiği her şeye karşı cevabı niteliğinde karşı cisim oluşturmak veya reaksiyon verme hadisesi olarak ta tarif edebiliriz. Yani vücuda giren yabancı cismin adı ne olursa olsun bir şekilde vücudun savunma mekanizmasıyla bertaraf edilmekte, ama bir noktaya kadar. Yani bu mekanizma kifayet etmeyebilir. Önemli olan düşman kuvvetlerin tekrar vücuda girdiklerinde yine eskisi gibi aynı ölçüde karşı koyma gücünü ortaya koyabilmektir. Bir başka ifadeyle devamlılık esas olmalıdır. O halde bu noktada vücudun yeniden karşı koyabilecek mekanizmaya ihtiyacı vardır. Nitekim bu durumda lenf sisteminin önemi bir kez daha anlaşılmış olur. Ki; bu sistemin yaptığı ilk önce yabancı unsurların kimlikleri tespit edip bütün özellikleri kapsamlı bir şekilde masaya yatırdıktan sonra ürettiği özel timleri (antikorlar) devreye sokmasıdır. Böylece aynı tip düşman kuvvetleri müteaddit defalar vücuda girse de önceden antikorlarca fişlendiğinden artık vücutta istediği gibi cirit atamayıp derhal imha edileceklerdir.
Bilindiği üzere antikorlar protektif sistemin plazma hücreleri tarafından imal edilen özel bir proteindir. Yani doğuş kaynağı plazmobalast ve plazmoblastlara dönüşebilen lenfositler olup ana hücreler asla kendi kendine antikor üretemezler. Zaten üretebilmesi için mutlaka plazma hücresine çevrilmesi gerekir. Oldu ya antikor için özel mRNA imal etmeye yarayan bir gen, plazmoblastların DNA’sında yok, bu durumda ister istemez buna uygun genler uyandırılmaya çalışılır. Böylece yeniden düzenleme yapılır. Şayet buda mümkün olmazsa antijene karşı artık antikor yapımı gerçekleşemeyecek demektir.
Peki, vücut kendini koruma adına yabancı maddelere acımasız davranırken, kendi dokusuna karşı veya kendi kendine ters tepki verebilir mi derseniz, elbette verebilir, ama bu istisnai bir durumdur. İstisnalar kaideleri bozmaz kuralından hareketle bağışıklık sisteminin esas itibariyle kendi dokularına gösterdiği hoşgörüye immünolojik tolerans diye tarif edilir. Hatta bazı durumlar var ki bir organizmaya embriyo durumunda iken yabancı protein verilse bile antikor yapımı gerçekleşmediği gözlenmiştir. Anlaşılan onu tanıdık kabul edip kendi özel proteinleriymiş gibi algılamakta. İşte bu olay bir başka immünolojik toleransın varlığını ortaya koymaktadır. Zaten immünolojik toleransın olmadığı durum da vücudun kendi kendini yiyip bitirmesi söz konusu olacağından bu tür hastaların (otoimmun hastalıkları) tedavisi oldukça çok zor gözükmektedir. Zira antikordan mahrumiyet zaaf doğurmaktadır.
Velhasıl; vücut sarayımız başıboş değil, belli bir plan dâhilinde kendini otomatik bir şekilde koruyacak donanıma sahiptir. Bu yüzden bizi korumaya alan Allah’a ne kadar şükretsek o kadar azdır.
Vesselam.
http://www.facebook.com/pages/Selim-G%C3%BCrb%C3%BCzer/270156429678799?sk=wall

10-23-2011, 19:56	#1
Kullanıcı Adı alperen	LENF SİSTEMİ LENF SİSTEMİ ALPEREN GÜRBÜZER Vücudumuz sadece kan dolaşım ağından ibaret değil elbet. Bundan başka lenfoid doku şebekesinin kanallarından akan meşhur lenf sıvısı da söz konusudur. Bu sistem aynı zamanda akkan sistemi, lenfo retiküler sistem olarakta ifade edilir. Belli ki tıpkı kan dolaşımı gibi lenf sistemi de boşa yaratılmamış. Zira bu sistem başta savunma olmak üzere birçok fonksiyonları icra etmektedir. Malumunuz savunma sisteminin temeli kemik iliğinde atılmaktadır. Derken yüz binlerce lenfosit bir anda lenf düğümleri içerisinde neşvünema bulup esrarlı bir faaliyet içerisine girmek için seferber olurlar. Böylece lenf düğümleri apayrı bir dünya olarak karşımıza çıkmaktadır. Öyle ki bir yandan kemik iliğinde, “Stem cell” denilen hücrelerce 10 ayrı hücrenin dört aşamalık iri büyüklüklerde lenfosit imal edilirken, diğer yandan lenf düğümleri boş durmayıp onlar da lenfosit üretimine hız verirler. Şöyle ki; bunların bir hayat hikâyesine şöyle baktığımızda ilginç bir süreçle karşılaşırız. Öncelikle kemik iliğinden çıkan lenfositler timus salgı bezine konuk olurlar. Tabii burada durucu değildirler, ta ki vücudun savunma mekanizmasıyla ilgili yaklaşık 30.000 şifreyi öğrenip eğitimini tamamlayana kadar beklemede kalırlar. Mezuniyetlerinin akabinde ise tüm azaları kontrol etmek üzere lenf kanalların kesiştiği noktaların lenf guddelerinde (lenf düğümlerinde) olası tehlikelere karşı hazır kıta halinde görev alırlar. Değim yerindeyse lenf düğümleri bir askeri karargâhsa, bu karargâhın içerisine (akkan sıvısı içerisine) sızmış yabancı unsurlara karşı kullanılacak stratejik mühimmatta lenfosit ve monosit olmaktadır. Öykümüz burada bitmiyor tabii, devamı var. Bir kere öykümüzün başkahramanı lenfositlerin kaynağına indiğimizde kemik iliğince imal edilen mezonşim hücreleriyle tanışırız. Tanışınca ister istemez kemik iliğine öylesine sıradan konuşlanmış bir hücre olmadığını fark edip birçok marifetlerine şahit oluruz. Bu hücreler hem savunma, hem korunma hücreleri (mastosit, plazmosit) hem de kan hücreleri oluşturmanın yanı sıra vücudumuzun savunmasına yönelik lenfosit imal ederler. Keza lenf düğümleri de bu sürece hız katıp savunma hattı oluştururlar. Dahası savunma hattında verilen kayıpların yerine yeni lenfositler devreye girip yabancı unsurlar imha edilinceye kadar mücadele hız kesmemektedir. Üstelik savaş meydanında imha edilen düşman cesetler bile ulu orta terk edilmezler, derhal karaciğere taşınırlar. Dolayısıyla karaciğer kimya fabrikası olmanın ötesinde bir yandan faydalı olan maddeleri gerekli doku veya organlara gönderirken, öte yandan zararlı olanları safra veya böbrek vasıtasıyla tahliye işlemini gerçekleştirir. Anlaşılan vücudumuzda kurulu bu otomatik düzen bizim inisiyatifimize bırakılmamış. Zaten bırakılsaydı ölümle her an burun buruna gelebilirdik. Zira bu işleri yapmak her baba yiğidin harcı değil, bilakis er kişinin harcı olup, lenfositler vücutta daha yeni nüksetmeye başlayan kanser hücrelerini bile imha edecek güçtedirler. İşte yukarda izah etmeye çalıştığımız lenfositlerin bu savaşçı yapısından hareketle bilim adamları kanserle mücadele metotlarından immunoterapi yönteminikeşfedip bu amansız hastalığın pençesine düşmüş hastaları kurtarmaya çalışırlar. Böylece hastaya enjekte edilen yüksek dozda tesirsiz hale getirilmiş verem mikrobu verilerek lenfositlerin kanser hücresinin çevresinde yığınak yapmasını hedeflenir. Yani kanserin abluka ettiği eski lenfositlere taze kuvvet takviyesi sağlanmış olur. Hatta bu yöntemle birçok hastanın iyileştiği gözlemlenmiştir. Bu yüzden kanser hücresini vücudun bizatihi kendisine mağlup ettirme işlemine immunterapi diye tarif edilir. Şurası muhakkak vücutta ne kadar hücre varsa bütün hücrelerin hepsi lenfositlerin serbestçe dolaştığı beyaz kan sistemiyle çevrilidir. Mesela bazı ufak tefek sıyrıklar sonucunda derimizden çıkan beyazımsı renkte gördüğümüz sıvı aslında söz konusu akkan sisteme ait bir tür sıvı kandan başkası değildir. Bu sistem sayesinde vücudumuz her türlü tehlikelere karşı korunmuş olur. Savunma sistemimizi oluşturan lenfositler gerektiğinde karaciğerden yardım talep edebiliyor. Hatta bu iş için B-lenfositleri elçilik görevi yaparak karaciğerden yeni savunma silahları beraberinde getirip lenfosite teslim ederler. Bu noktada T- lenfositleri için savaşçı hücreler, B- lenfositleri için ise zehir taşıyıcı lojistik hücreler denilmektedir. Özellikle T-lenfositler kanser hücreleri ile mücadele eden hücrelerdir. Fakat kanser hücreleri çoğaldıkça bu hücrelerin saldığı anti lenfositler denilen zehirler lenfositleri etkisiz hale getirebiliyor. Yine de T-lenfositler bu mücadelede erken havlu atmak istemezler, derhal vücudun immun sistemini harekete geçirip yeni toksinler sipariş ederler. Derken kanserin yayılmasını ya sınırlandırıp lokalize ederler, ya da tamamen durdururlar. Değim yerindeyse kanser hücreleri ile lenfositler arasında kıyasıya toksin savaşları cereyan eder. Zaten vücudun neresi bir alarm veriyorsa anlayın ki lenfosit askerleri orada demektir. Madem mikropların sığınak kalesi bademcik ve apandis bölgeleri olmakta, o halde lenfositlerin de her an tetikte bulunması gereken yığınak noktaları buralar olması icap eder. Zira buralar kırmızı alarm bölgeleridir. Bu kapılar kontrol edilmezse her an her salise hastalanmak an meselesidir diyebiliriz. Lenfositlerin yetersiz kaldığı durumlarda var elbet. Mesela verem mikrobu akciğere yerleştiğinde özel bir salgı sayesinde hemen önlemini alıp kendince zırha bürünebiliyor. Her şeye rağmen yine de lenfositler zırhlı düşmanına karşı inatla zehirini akıtmaktan geri durmaz. Ancak tüm bu mücadeleler sonuçsuz kalınca mikrobun oluşturduğu kapsülü (zırhı) delememe durumu söz konusu olacaktır. Bu noktada ister istemez karaciğer durumdan haberdar edilerek alarm verilir. Derken karaciğerin talimatı doğrultusunda kemik iliğince lökositlerin yapısına benzer yapıda langanhans denilen özel bir hücre imal edilir. Bu hücre verem mikrobundan çapça büyük olup sadece yutma özelliği olan bir hücredir, zaten yutarda. Fakat yutulan mikrop hazmedilemediği için bu sefer vücut tarafında kalsiyum tabakası veya kireçleşmiş noktalar oluşturularak mikrobun dışarı sızma ihtimaline binaen tedbir alınıp, mikrop orada ölüme terk edilir. Böylece akciğer filmlerinde o gördüğümüz beyaz noktaların her birisi aslında verem mikrobunun ölüme terk edildiği ölü tabutlardan başkası değildir. Hakeza yine yapılan araştırmalar da kuduz vakalarının % 80’inin lenfositlerce halledildiğini göstermektedir. Ne zaman ki kuduz mikrobu lenfosite görünmeden bir sinir sisteminin kılıfı içerisine girmeyi başarır, işte o zaman ancak kuduz hastalığından bahsedebiliriz. Hâsılı kelam genel itibariyle lenfositin baş edemediği mikrop yoktur diyebiliriz. Ana lenf sistemi: —Lenfatik sistem ve seruz boşluk, —Meniks çevresindeki mesafeler, —İç kulak kavitesi (boşluğu), —Göz çevresindeki tenon kavitesi diye ana başlıklar altında toplanıp, bunlar aynı zamanda vücutta en fazla sıvı toplanan kısımlardır. Kelimenin tam anlamıyla beyin ventrikülleri ve medulla spanilisin kanal bağlantıları bir bütün halinde ana lenf sistemini oluşturur. Lenf yoluyla dokulara taşınan lenf sıvı miktarının azalması durumlarında gayet tabii olarak kan ve lenf ihtiyacı karşılanamayacaktır. Dolayısıyla bu durumlarda mutlaka otonom sinir sistemine ihtiyaç hâsıl olacaktır. Nitekim lenf sistemi çalışmasını otonom sinir sistemi sağlar. Otonom sinir sistemi ise sempatik ve parasempatik sistem olarak iki kanaldan çalışmasını devam ettirir. Bilindiği üzere sempatik sistem; hem lenf hem de kalp myokardın çalışmasını sağladığı gibi gerektiğinde atım sayısını da hızlandırır. Parasempatik sistem ise tam aksine yavaşlatır. Demek ki otonom sinir sistemi kendisine bağlı gerek sempatik gerekse parasempatik ağ sayesinde kalp ve lenf düğümlerinin atım hacmi, atım gücü, atım sayısı bakımdan olması gereken düşük veya yüksek seviyelerde ki ritim sayılarının çalışmasında devreye girebiliyor. Lenf sistemi genel itibariyle: —Lenf damarları —Lenf organlarından meydana gelmektedir. Lenf damarları Lenf damarları kan ünitemiz olan kılcal damarlardan daha geniş çapta olup ince duvarlı tubular yapıdadırlar. Yani bunlar kan kapillerden daha düzgün olup silindiriktirler. Fakat kan ünitemiz bazen dar, bazen genişlemiş bir şekilde, bazense serbestçe kasılıp gevşeyebilen yapıda düzensiz dağılım gösterirler. Bilindiği üzere Venajugularis içindeki sıvı lenf olarak bilinir. Sıvının geçtiği en küçük lenf damarları ise lenf kapilleridir. Lenf kapilleri aynı zamanda kör uçlu tüp şeklinde olup kan kapillerinin birleştiği deri yüzeyine yakın yerlerde bulunurlar. Bu arada lenf kapillerin (küçük lenf damarları) birleşmesiyle büyük lenf damarları meydana gelir. Lenf damarları üzerinde hem lenf bezi denilen karakollar hem de karşılıklı çifter halde lenf kapakları vardır. Bu kapaklar lenfi geri akmaktan alıkoymaya yarar. Bu kapaklar aynı zamanda lenfi bir yöne doğru akıtma görevi de üstlenmektedir. Böylece duvarları tek sıralı olduğundan sıvı alışverişi kolaylaşır. Lenfin vücuda yayıldığı alanda ise iki ana damar bulunup bunlar: —Ductus lenfaticus —Ductus thorasicus’tur. Ductus lenfaticus vücudun sağ üst kısmın lenfini taşır. Ductus thorasicus ise sindirim sistemi dâhil arta kalan tüm lenfi kalbe getirir. Her ikiside ortak bir venle birleştikten sonra kalbin sağ kulakcığına girer. Birleştiği yerlerde ise kapakçıklar bulunur. Fakat bazı insanlarda bu kapakçıklar bulunmadığından ömürleri ancak 20 sene sürebiliyor. Dolayısıyla bu kişilerde erken kalp yetmezliği ve koroner damar tıkanıklıkları görülür. Ayrıca dokulardan lenf sistemine lenfin geçişi özel bir kan damarı uzantısıyla enjekte edilerek gerçekleşir. Yani; lenf damarı tüp şeklinde olduğundan doku sıvısı endotel hücrelerin arasındaki dar aralıklardan geçerek lenfatik lümene ulaşır. Hatta gümüş nitrat boyaması ile bazı iltihabı hallerde lenfatiklerin lenfe geçişi hızlanır ve böylece sistemin geçirgenliği daha da artar. Kılcal kapiller içerisindeki kan ile dokuların kendi arasındaki sıvı akışında devamlı oksijen, H2O ve besin maddeleri değişimi vardır. Bu yüzden metabolizma yıkıntı ürünlerin çoğu kılcal damarları ve venülleri tıkamadan (konfikasyon yapmadan) atriuma döner ve buradan vücuda pompalanır. Kan damarlarının hemen yanında bulunan lenf sistemi doku sıvısını (lenfi) karmaşık bir yolla genel dolaşıma döndürür. Lenf organları Lenf organları halka biçiminde lenf damarları boyunca yerleşmiş olup, kontrol ettiği bölgelerde su toplanmasını önlediği gibi aynı zamanda kandan dokulara sızan fazla suyu lenf damarlarına aktarıp motopomp tarzı çalışırlar. Böylece vücutta aşırı fazla sıvı kaldığı zaman bütün vücudun kan suyu özel eritici kolloidal solusyonlarca halledilip lenf yoluyla taşınırlar. Susuzluk halinde ise ilk zarar görecek bölgeler yine buralardır. Lenfoid dokunun en yoğun olduğu yerler lenf düğümleri olmakla beraberana lenf sistemini; —Solunum yolları, —Kemik iliği, —Sindirim kanalı ve genital organlardaki özel lenf düğümleri, —Bademcikler, dalak ve timus bezi gibi merkezler oluşturur. Bu merkezi üsler bir noktada bağışıklık sisteminin kaleleri sayıldıklarından düşman kuvvetler sindirim kanalı yoluyla girse bile karşısında ilk evvela sindirim boyunca surlarla çevrili lenf dokusunu bulacaklardır. Ya da düşman kuvvetler sindirim yolunun haricinde boğaz ve üst solunum yoluyla sızdığında bu sefer onlara karşı koyacak kuvvet bademcik ve adenoidler olacaktır. Keza kan dolaşımı yoluyla girmiş olanlarda dalak ve kemik iliği dokularının kuşatması altına gireceklerdir. Görüyorsunuz lenfoid dokunun ileri karakolu hükmündeki lenf düğümlerini okuyucu nezdinde anlaşılsın diye kale surlarına benzetmeği yeğledik. Aslında bu düğümler sur görünümünden ziyade yuvarlak böbrek biçimi şeklindedirler. Zaten bu şekle uygun davranarak tıpkı kan damar ağı gibi bunlarda akkan sistemin gereği dokuların içlerine kadar nüfuz edip her dem devri daim yapmaktadırlar. Genel itibariyle lenf düğümleri kasık, koltuk altı, dirsek ve boyunda bulunup, akabinde lenfoid doku kalbin sırt kısmında yer alan ductus toracikus denen bir kordonla son bulur. Söz konusu kordon tıpkı kalp gibi kasılmalar ortaya koyabildiği için bunlara ikinci kalp bile denmektedir. Böylece ductusta toplanan vücut sıvısı üst ana toplardamarlarda kırmızı kana karışırlar. Öyle anlaşılıyor ki her daim faal olan lenfoid dokuya bağlı çalışan tüm unsurlar bir ömür boyunca reaksiyon merkezi işlevi görüp yabancı unsurların korkulu rüyası olmaktalar. Ömür boyu süren bu savaş elbette ki daha çok bakteri, virüs, toksinler ve vücuda zarar veren diğer maddeler içindir. Ancak bu kıyasıya mukavemet yaşlı insanlarda faal olan lenf düğümlerin azalmasıyla birlikte aktivitesini yitirebiliyor. Dahası yaşlandıkça reaksiyon merkezleri yavaş yavaş lenfocytleri tüketerek patolojik duruma dönüşebilmekte, aynı zamanda lenf düğümlerinin normal şeklinin kaybetmesiyle birlikte bir takım kan hastalıklarına yol açabiliyor. Gençlerde lenfatik organlar ve damarlar zarar görüp yara-bere alsa bile bir şekilde rejenerasyonla (yenilenme) telafi edilebiliyor. Fakat bazı hallerde mesela tüberküloz bir hastada yenilenme hiç olmayabiliyor. Özellikle yaşlılarda rejenerasyon azaldığı gözlemlenmiştir Bu arada dokulardaki sıvılar lenf kanallarıyla kana dâhil olmadan önce lenf düğümlerinden muayeneden geçtikten sonra alınırlar. Derken lenfositlerin dolaşıma girişi lenf sıvısının dolaşıma akışı vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Fakat şurası muhakkak 24 saat içerisinde kana giren lenfositlerin sayısının çokta fazla olmadığı anlaşılmaktadır. Çünkü lenfositler sadece bir bölgede değil neredeyse vücudun tamamını dolaşmaktalar. Hayat süreleri ise 100–300 günü bulup, pekte uzun ömürlü sayılmazlar. Neyse ki sınırlı bir ömür içerisinde önemli işlere imza atmaktalar. Zira bir mikrobun saldırısı karşısında derhal mevzii alıp, düşmanın türüne göre bazen savunmaya yönelik savaş yapabildikleri gibi, bazen de mikroba kement atıp hareket kabiliyetini azaltabiliyorlar. Hatta bakterilerin saldığı toksinlere karşı hem zehir etkisi maddeler üretirler hem de mikrobun saldığı antijenlere ve yabancı proteinlere karşı özel protein hükmünde antikorlar imal ederek mücadeleden bir an olsun geri kalmamaktalar. Tüm bu savunma mekanizmalarının yanı sıra doğal bağışıklık denen bir gerçekte var. Şöyle ki çocuk yaşta antijenlere karşı antikorlar kendiliğinden oluşabiliyor. Ki; bu durumda vücut ister istemez doğal bağışıklık kazanmaktadır. Fakat bazen bağışıklık antijenin vücuda girişinden sonra gerçekleşir ki artık bu noktadan sonra doğal bağışıklıktan söz edilmez, tam aksine bu duruma kazanılmış bağışıklık veya sonradan kazanılmış bağışıklık deriz. Yani vücudun her türlü organizma ve toksinlere karşı direnç göstermesi Tıpta immunite (bağışıklık) diye karşılık bulur ki, buna mikropların akyuvarlarca fagosite edilmesi, sindirim yoluyla yutulan zararlı maddelerin mide asitleri ve sindirim enzimlerince bertaraf edilmesi, kana sızmış ajanların lizozim gibi maddelerce ekarte edilmesini örnek verebiliriz. Böylece doğal immunite sayesinde sığır vebası, domuz kolerası gibi hastalıklardan korunmuş oluruz. Hakeza hayvanlarda bizim yakalandığımız kabakulak ve kızamık gibi hastalıklara geçit vermezler. Şayet sonradan kazanılmış bağışıklık arıza verdiği takdirde bu sefer ortada bir alerjik durumun varlığından söz edeceğiz demektir. Aslında antikoru hücrenin yabancı addettiği her şeye karşı cevabı niteliğinde karşı cisim oluşturmak veya reaksiyon verme hadisesi olarak ta tarif edebiliriz. Yani vücuda giren yabancı cismin adı ne olursa olsun bir şekilde vücudun savunma mekanizmasıyla bertaraf edilmekte, ama bir noktaya kadar. Yani bu mekanizma kifayet etmeyebilir. Önemli olan düşman kuvvetlerin tekrar vücuda girdiklerinde yine eskisi gibi aynı ölçüde karşı koyma gücünü ortaya koyabilmektir. Bir başka ifadeyle devamlılık esas olmalıdır. O halde bu noktada vücudun yeniden karşı koyabilecek mekanizmaya ihtiyacı vardır. Nitekim bu durumda lenf sisteminin önemi bir kez daha anlaşılmış olur. Ki; bu sistemin yaptığı ilk önce yabancı unsurların kimlikleri tespit edip bütün özellikleri kapsamlı bir şekilde masaya yatırdıktan sonra ürettiği özel timleri (antikorlar) devreye sokmasıdır. Böylece aynı tip düşman kuvvetleri müteaddit defalar vücuda girse de önceden antikorlarca fişlendiğinden artık vücutta istediği gibi cirit atamayıp derhal imha edileceklerdir. Bilindiği üzere antikorlar protektif sistemin plazma hücreleri tarafından imal edilen özel bir proteindir. Yani doğuş kaynağı plazmobalast ve plazmoblastlara dönüşebilen lenfositler olup ana hücreler asla kendi kendine antikor üretemezler. Zaten üretebilmesi için mutlaka plazma hücresine çevrilmesi gerekir. Oldu ya antikor için özel mRNA imal etmeye yarayan bir gen, plazmoblastların DNA’sında yok, bu durumda ister istemez buna uygun genler uyandırılmaya çalışılır. Böylece yeniden düzenleme yapılır. Şayet buda mümkün olmazsa antijene karşı artık antikor yapımı gerçekleşemeyecek demektir. Peki, vücut kendini koruma adına yabancı maddelere acımasız davranırken, kendi dokusuna karşı veya kendi kendine ters tepki verebilir mi derseniz, elbette verebilir, ama bu istisnai bir durumdur. İstisnalar kaideleri bozmaz kuralından hareketle bağışıklık sisteminin esas itibariyle kendi dokularına gösterdiği hoşgörüye immünolojik tolerans diye tarif edilir. Hatta bazı durumlar var ki bir organizmaya embriyo durumunda iken yabancı protein verilse bile antikor yapımı gerçekleşmediği gözlenmiştir. Anlaşılan onu tanıdık kabul edip kendi özel proteinleriymiş gibi algılamakta. İşte bu olay bir başka immünolojik toleransın varlığını ortaya koymaktadır. Zaten immünolojik toleransın olmadığı durum da vücudun kendi kendini yiyip bitirmesi söz konusu olacağından bu tür hastaların (otoimmun hastalıkları) tedavisi oldukça çok zor gözükmektedir. Zira antikordan mahrumiyet zaaf doğurmaktadır. Velhasıl; vücut sarayımız başıboş değil, belli bir plan dâhilinde kendini otomatik bir şekilde koruyacak donanıma sahiptir. Bu yüzden bizi korumaya alan Allah’a ne kadar şükretsek o kadar azdır. Vesselam. http://www.facebook.com/pages/Selim-G%C3%BCrb%C3%BCzer/270156429678799?sk=wall

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)