Kaynak islam ansiklopedisi
Kudüs’teki Osmanlı yönetimi,
*Mısır Valisi Ali Paşanın Kudüs’teki katı uygulamaları 1838 de Kudüste ayaklanmaya yol açtı. 1840’ta Kudüs Osmanlıya geçdi. 1838’de Kudüs’te ilk konsolosluğu İngiltere açtı Prusya, Fransa, Avusturya ve Rusya takip etti. misyoner faaliyetler arttı 1841’de İngiliz-Alman Protestan 1845’te Grek-Ortodoks patriği 1847’de Latin patrikliği açıldı*XIX. yüzyılda Avrupanın dinî, siyasî yatırımları Kudüs’te arttı Avrupa azınlıklara baskılarını arttırdı İngiltere, yahudilerin Fransızlar Katolik Ruslar ise Ortodokslarda etkiliydi. 1870’lerdeki yahudi göçü Kudüs’ün nüfusunu değiştirdi XIX. yüzyılda Yahudiler eski şehirde Araplar şehrin kuzey ve doğusunda yerleşim yerler kurdular; yeni şehirler oluştu.
*Osmanlı Devleti, Kudüste Avrupa etkisini azalttı, Kudüs modernleşti 1863’te Kudüs Belediyesi kuruldu temizlik, kanalizasyon aydınlatma hizmetleri verdi belediye hastahanesi ve Kudüs polis gücü oluşturuldu. Yafa Kapısı’na sebil ve saat kulesi inşa edildi. *Siyasette en önemli problem yasa dışı yahudi göçüdür Osmanlı Devleti, yahudi göçünü ve yahudilere toprak satışını engellemek için tedbirler almasına rağmen başarılı olamadı. Abdülhamid han döneminde siyonizm ve Filistin için yoğun çabalar sarfedildi. I. Dünya Savaşı’nıda Osmanlının yenilmesiyle Kudüs’ün geleceği değişti *Kudüs’ün Nüfus çoğunluğunu Araplar Anadolu, Afrika, Hindistan ve Orta Asya müslümanları Oluşturur Mağribî nüfus kalabalıktır. Hıristiyanlar ise Süryânî, Ya‘kūbî, Ermeni, Rum, Sırp, Frenk ve Gürcülerden meydana gelir. yahudi nüfus artışının sebebi, Osmanlılar’ın İspanya’dan sürülen yahudilerin Kudüs’e yerleştirilmeleridir
*Kudüste Yahudiler 1538’de üç mahalleydi 1617’de Kudüste gelen Polonyalı Simeon burada on iki hâne yerli Ermeni otuz hâne Kıptî, az miktarda Rum bulunduğunu; Ermeni, Rum, Frenk ve Sırplar’a ait dört manastırın yer aldığını yazar 1660’ta kudüs halkı Arap, Türk yahudi Frenk, Rum, Ermeni, Mârûnî, Gürcü, Kıptî, Habeş ve Keldânîlerden meydana gelmektedir Evliya Çelebi kudüste Türk garnizonunun ve yetmiş türk evin mevcut olduğunu, Hz. Dâvûd varoşunda ve 1000 evin sur içinde yer aldığını yazar *XVIII. yüzyılda Kudüs’ün nüfusu 14.000 dir 1849’da şehirde 6184 müslüman, 3744 hıristiyan ve 1790 yahudi olmak üzere 11.682 kişi yaşıyordu. 1870’te nüfus 20.000, 1880’de 30.000 1890’da 40.000 e ulaştı. yahudi nüfus en kalabalık gruptu 1900’de 10.000 müslüman, 10.000 hıristiyan ve 35.000 yahudi vardı toplam nüfus 55.000 di Kudüste yahudi nüfusu kasten abartılmaktadır Siyonistler yahudi nüfusunu 45.000 göstermiştir Osmanlı kayıtlarında bu sayı 18000 dir
|