Kaynak tdv islamansiklopedisi.info
PÎR SULTAN ABDAL XVI. yüzyıl halk şairi.
*XVI. yüzyılda Sivas’ın Yıldızeli Banaz köyünde doğdu O ruh girdi bana Haydar dost dedi / Yaradandan nasîbini istedi” mısralarından asıl adının Haydar olduğu anlaşılmaktadır. soyunun Horasan’ın Hoy kasabasından geldiği, “Benim aslım Horasan’dan Hoy’dandır” mısralarıyla belirtilir. Ataları Horasan’dan Hoy’a, ve Sivas’a göç etmiştir. Şiirlerinde Pîr Sultan mahlasını kullanmışsa da Pîr Sultan Abdal diye tanınmıştır.
*Pîr Sultan Abdal koyun çobanlığı yaparken rüyasında elinde bâde, ve elma olan nur yüzlü bir ihtiyar görür, bâdeyi saygıyla içer, ihtiyarın elinde bir ben farkeder ve onun Hacı Bektâş olduğunu anlar. Hacı Bektaş ona “Pîr Sultan” mahlasını verir, şöhretinin her tarafa yayılmasını, sazının üstüne saz, sözünün üstüne söz gelmemesini dileyip kaybolur. Şair, “Pîr elinden bâde içtim / Doğdum elinize düştüm / Ak cenneti gördüm geçtim / Hünkâr Hacı Bektaş Velî” dörtlüğünde rüyayı dile getirmiştir. Pîr Sultan Abdal halk şairleri gibi rüyada bâde içip“bâdeli âşık” olmuştur.
*Gittikçe tanınmaya başlayan Pîr Sultan Şahkulu’nun Anadolu’daki Safevî-Şiî propagandasını benimser. Osmanlı Devleti’nin Kızılbaş-Râfizîlere sert önlemler aldığı dönemde düşünce ve inançlarını yayar , Alevî inanışına göre Sivas Valisi Deli Hızır Paşa’nın emriyle Banaz’dan Sivas Paşa Kalesi’ne hapsedilir. *Hızır Paşa, Pîr Sultan’ı Toprakkale’ye nakleder ve Osmanlı sarayına bildirir. Saraydan gelen emirle Sanayi Çarşısında Kesimevi’nin bulunduğu Surdibi’nde idam edilir. İdam edildiği yer Darağacı diye anılır. Mezarı mal pazarı olarak kullanılan alandadır. 1590 yılında Kanûnî Sultan Süleyman döneminde asılmıştır*Pir sultan Ca‘ferî-Alevî görüşlerine sahiptir Çeke sancağı götüre Şah İstanbul’a otura dörtlüğünden de anlaşıldığı gibi İran şahının İstanbul’a hâkim olmasını istemektedir bu çabaları onun idamına sebep olmuştur.
|