Kaynak tdv islam ansiklopedisi.info
ÂDEM - Süleyman Hayri Bolay
ÂDEM in isim anlamı ve kökeni
*Semavî kitaplarda ilk insan ve ilk peygamberdir İslâmî kaynaklarda insanlığın atası ebü’l-beşerdir Kur’ân-ı Kerîm’de Allah’ın seçkin kıldığı kişilerdendir safiyyullah unvanıyla anılmaktadır.
*Âdem kelimesi Sumer ve asur babil dilindeki adamu babam yapılmış, meydana getirilmiş çocuk ve genç Sâbiî dilinde ise adam ve kul anlamına gelir Âdem kırmızı topraktan yaratılmıştır bazıları ona, “kırmızı” mânasına gelen Adam adının verildiğini ileri sürmüşlerdir *Tekvîn’deki (2/7) “Yerin toprağından insanı adamı yarattı” ifadesinden dolayı, âdem kelimesi toprakla bağlantılıdır Adam, İbrânîce’de tüm insanlar için kullanılır Ahd-i Atîk’te adem ismi ilk insan için kullanılmıştır Tekvînde adem isimi insan türü” ve “ilk insan” için kullanılmıştır. *Âdem kelimesi tefsircilere göre Arapça asıllıdır esmerlik” anlamında el-üdme veya örnek” anlamındaki el-edeme kökünden türetildiğini savunurlar. edîmetü’l-arz şeklindeki yeryüzü anlamında el-edîme kelimesinden türetilmiştir. *Allah, hz Âdem’i yeryüzünün her tarafından toplanan topraklaklardan yaratmıştır. toprağın çeşitliliğinden dolayı Âdem’in nesli fıtrat huy ve ırk yönünden değişik karakterlidir *Âdem kelimesi, ülfet” anlamına gelen el-üdm veya el-üdmeden türetilmiştir isim Kökünün Arapça olduğunu iddia edenler vardır Süryânîce veya Ârâmîce’den geçtiğini savunanlar da vardır *Zemahşerîye göre, Arap dilcilerinin Ya‘kub, İdrîs, İblis isimlerinde yaptıkları gibi âdem ismini de el-üdme veya edîmü’l-arzdan türetmek istemişler ancak bu kelimenin kesinlikle yabancı bir isim olduğunu belirtmektedir
Hz Âdem’in Yaratılışı ve Meziyetleri.
*Tevrat’ta ilk insanın yaratılışı Ruhban metninde ki hikâyede insan, yaratılışın altıncı gününde, tüm varlıklardan sonra Tanrı’ya benzer bir sûrette, erkek ve dişi olarak yaratılmıştır. “Yahvist metininde önce erkeğin, daha sonra da onun kaburga kemiğinden kadının yaratıldığı anlatılır. İlk insan Tanrı tarafından yerin toprağından yapılmış, daha sonra hayat nefesi üflenerek canlı bir varlık olmuştur
*Tevrat tefsirlerinde hz Âdem’in yaratıldığı toprağın kutsal yer Kudüs’teki Süleyman Mâbedi’nin toprağı ile dünyanın kırmızı, siyah ve beyaz toprağından alındığı belirtilir *Kur’ân-ı Kerîmde hz Âdem’in yaratılışı diğer insanlarınki gibi değildir. Âl-i İmrân sûresinin elli dokuzuncu âyetinde, “Allah nezdinde -yaratılış bakımından- Îsâ’nın durumu Âdem’e benzer; Allah onu topraktan yarattı; sonra ona ‘ol!’ dedi ve oluverdi” denilerek iki peygamberin olağan üstü yaratılışına işaret edilir*Hz. Âdem’in yaratıldığı maddeyi Fahreddin er-Râzî şöyle sıralamaktadır: Toprak (türâb), su (mâ’), çamur (tîn), akışkan veya süzme çamur (sülâle min tîn), yapışkan çamur (tîn lâzib), kurumuş çamur (salsâl). Salsâl Kur’an’da farklı ifadelerle tekrarlanmıştır *İnsanın üzerinden öyle uzun bir zaman geçti ki -o vakit- o, anılmaya değer bir şey bile değildi” (el-İnsân 76/1), *Hz. Âdem’in yaratılışından bedenî ve ruhî yönleriyle tam bir insan haline gelmesine kadar uzun bir zaman geçmiştir Âdem’in çamur halinden başlayarak her yaratılış safhasında kırk yıl kaldığı belirtilmektedir. beden nefsi ve ruhu kabullenecek duruma gelinceye kadar uzun bir gelişme devresi geçirmiştir*Kur’an, sahih hadislerde Hz. Âdem topraktan yaratılmıştır. yaratılış belli aşamalardan geçmiştir gelişme süresi bilinmemektedir Âdem’in yaratılmasında Allah’ın irade ve kudreti mutlaktır ve üstündür *Hz Âdem topraktan yaratılmıştır insanın ilk atasıdır canlı ve cansız varlıkların aksine, yükümlü ve sorumlu tutulan mânevî, ahlâkî, zihnî ve psikolojik kabiliyetlerle donatılmış bir varlıktır
|