Kaynak beyaztarih.com
Emir Timur: Bozkır'ın Altın Çocuğu
Toktamış'a karşı seferlerde İran'da Timur'a yüz çevirilince timir bölgeye asker gönderdi savaş ilan etdi, 1392 Haziran ayında*Buhara'ya geldi. Ceyhun ırmağında Mazenderan 'a gelen Timur, buranın hakimlerine baş eğdirdi Güney İran Fars bölgesinde Muzafferiler üzerine yürüdü. Şah Mansur'un Timur'u tanımadı Şiraz'a yüründü. Şah Mansur 1393 te büyük bir yenilgiye uğradı tüm hanedan üyeleriyle birlikte öldürüldü ve ülkesi Şeyh Ömer'e verildi.Mazenderan ve Fars’ı zapt eden Timur, 1393 Ağustos’unda Bağdata yürüdü. Bağdat’da Celayirlilerin son temsilcisi Sultan Ahmed’ Timur’dan korkup onu kabul etmiş ancak Timur’a karşı koyacak gücü göremediğinden Memluk Sultanlığına sığınmıştır. Timur Bağdat’a yürümüş Bağdat'ı ele geçirmiştir
Erzincan Emiri, Ak koyunlu ve Kara Koyunlu beyleri ile Sivas-Kayseri hakimi Kadı Burhaneddinden itaat istemiş Memluk sultanı'na elçi göndermiştir. Musul, Mardin ve Diyarbakır'ı zaptedip Van gölünün kuzeyindeki Aladağ'a gelmiştir. Erzincan Emiri Taharten bağlılık bildirmiştir. Memluk Sultanı Timur'un elçilerini öldürmüş Timur Suriye'ye yürüme kararı almıştır Kadı Burhaneddin'in çabalarıyla Yıldırım Bayezid, Berkuk, Toktamış ve Kadı Burhaneddin arasında bir ittifak kuruldu Erzurum'a gelen Timur Anadolu'da Güneyden Memlukler, Kuzeyden Altın Orda kuvvetleri arasında kalacağını görüp geri dönme kararı alıp Toktamış'ın üzerine yürüdü. geri dönüşte Gürcistan'da fetihlere girişti. sebebi Kral Bagrat'ın Timur'a boyun eğip ona bağlı bir kral olduktan sonra isyan etmesi idi.
Kendisine söz verildikten sonra sözünde durmayarak ihanette bulunanları şekilde affetmeyen Timur, olarak Tiflis'i yağmalattı yıkıma uğradı. Hıristiyan din adamlarına ve abidelerine saldırıldı. kiliseler yağmalanarak tahrip edildi. Dehşetli bir kıyım Gürcistanda sürdürüldü. tarihsel yapılar yerle bir edildi.Timurlular kamp yaparken, yağma ve öldürmeler sürdürüldü 1391'de Kunduzca savaşında yenilen ancak Kıpçak'taki gücünü koruyan Toktamış,*Memluk* sultanı* Berkukla Timur'a karşı ittifak kurmuştu. Öc almak için Timur'un*Mardin*ve*Diyarbakır*bölgesinde bulunduğu sırada*Şirvan'a halkını kılıçtan geçirdi kenti yağmalatıp, yıktı. Timur, 1395 Şubat ayında Toktamış üzerine yürüdü hedefi Toktamış'ı kesin olarak ortadan kaldırmaktı
Timur'un ordusu Toktamış ile 1395'te Terek nehrinde karşılaştı. Timur, ordusundaki kadınlara asker kıyafeti giydirip aşağı doğru hareket ettirdi erkekler yukarı kesimden karşıya geçerek Toktamış askerlerini korkunç bir yenilgiye uğratıp perişan etti. Timur, Toktamış’ı ele geçirememişti. Timur, Toktamış’ın kuvvet toplayarak üzerine gelmesini engellemek için,*Dinyeper ırmağına yürüyerek Toktamış ile hareket eden kabileleri yağmalamış, onları Balkanlara sürmüştür. Timur Ejderhan ve Berke Sarayını ele geçirmiştir. Altın Ordu Hanlığı’na çok büyük bir darbe indirerek bütün gücünü yok etmiştir.
Timur, 1398 Mart ayında*Hindistan*Seferi’ne çıktı. Kafirlere cihad ilan etti seferin sebebi buradaki kâfirleri ortadan kaldırmak sonraki seferlerine maddi kaynak sağlamaktı Timur ve ordusu İndus nehirini geçti *Pencab*ve*Sind*bölgelerinin merkezi Delhi*üzerine yürüdü. Delhi'ye Tuğluk hanedanı II. Mahmûd hakim idi. Timurun çoğu ateşperest olan yüz bin esiri vardı Kumandanlar, bu kadar çok esirin savaşı tehlikeye düşüreceğini hatırlattı Timur, hepsinin idam emrini verdi. Zabitlerin ve neferlerin kendi esirlerini kendi elleriyle öldürmelerini istedi. emre itaat etmeyenler idam cezasına maruz kalacakdı. Bir saatten az zamanda Timur'un askerlerinin kılıcıyla yüz bin esir öldürüldü.
Timur'un zaferini anlatan fetihnameleri götüren filler on sıra meydana getiriyordu. Sanatkarlar, ressamlar, mimarlar eserlerini Timur'un başkenti Semerkant'a götürdü Cami-i Kebir'in inşasında kulanılmak üzere oyma nakışlarla nakışlanmış birçok taşlar ve*Hindu mabedlerindeki eşyalar Semerkant'a nakledildi.Timur’un 1399 da Azerbaycandan hoş olmayan haberler aldı Horasan valiliğinden sonra 1393 de Hülagünun tahtına tayin edilen ve Azerbaycan idaresine getirilen Mîrânşâh, Hind seferine katılmamıştı. 1396 da attan düşmüş, fiziksel sağlığına kavuştuysa da garip davranışlara başlamıştı. sıhhatine kavuşamamıştı. İran ve Azerbaycan'da idare gevşekti devlet malı çarçur ediliyordu
Timur Hind seferinden dönüşünden 4 ay sonra yeni sefere çıktı. 5 yıllık sefer Timur'un en büyük seferidir. Mîrânşâh’ın asayişi sağlayamaması bu son Ön Asya seferinin sebebidir Timur Toktamış’ı yendikten sonra Samur Irmağından Yıldırıma mektup yazdı "Çerkez oğlancığı" diye andığı*Berkuk’u Çerkes oğlancığı ile dostluk halindeki "Sivas kadıcığı" *Kadı Burhaneddin'e haddini bildirmekten söz etmişti. Bayezid’e geleceğini bildiriyordu. Mîrânşâh ın idaredeki zaafindan Timur bölgeye yöneldi. 1400 yılı kışını*Karabağ’da geçiren Timur Bingöl'e geldi. Suriye ve Anadolu’yu ele geçirmek için engel kalmamıştı.
Timur ile Bayezid arasındaki problem Erzincan Emîri Tahartendir. Taharten Timur’un ilk seferinden itibâren tanımış. Bayezid ise 1399’da Malatya*Kâhta,*Divriği, Behisni, Dârende kalelerini topraklarına katmıştı.*Fırat’a kadar olan yerler Osmanlılara geçti. Sıra Anadoluda siyâsî birliğin sağlanması için Fırat’ın doğusundaki* Harput, Diyarbakır*Erzincan*ve*Erzurum'a gelmişti. Bayezid, Erzincan Emîrinden itaat istedi Erzincan Emîri Taharten, vergi vermeyi kabul etti Kemah’ı Osmanlılara vermeyeceğini söyledi. Bu oyalama siyasetiydi Taharten Timur’a Bayezidı şikayet etmişti Timur, Sivasa geldi. Sivas yüksek surlarla çevriliydi. Güney tarafında hendek vardı. Hisar kuşatmaya alındı
Lağımlar kazılmış ve Timur’un askerleri hiç durmadan çalıştı şehirdekiler kalenin düşeceğini anlayınca kaleyi teslim etti Timur Sivas'ı kan dökmeyeceğine söz vererek teslim almıştı 4 bin Ermeni'yi kazdırdığı büyük çukurlara gömmek suretiyle öldürttü işte sözümü tuttum bir tanesinin bile kanını dökmedim demiştir. Timur Sivas'ta bakım evlerindeki*cüzzamlıları*Türkistan'da hastalık olduğundan askerleri arasında yayılmaması için imha etti. Sivas'ı savunan Bayezid'in oğlu birkaç gün sonra öldürüldü.
Timur Sivas’ı aldıktan sonra Suriyeye yöneldi. Sivas’ı almasına rağmen Malatya Osmanlıların elindeydi. Arkasında kendisine ait olmayan yer bırakmak istemeyen Timur dönüp*Malatya’yı almış ve güneye inmiştir.
Timur Sivas ve Malatya’yı almakla Yıldırım’a gözdağı verdireceğini zannediyordu Sivas’ı aldıktan sonra Bayezid’e Sivastan ders alıp sulha girmesini, küçüğün büyüğe itaatinin vâcib olduğunu yazmıştır. Haleb Nâibine*Osmanoğlu denen bu çocuğun edebinin kıtlığını duyup kulağını çekmek istedik ve onun ülkelerinden Sivasta duyduğunuz şeyler yaptık*demekteydi.Timur ile Bayezid arasındaki çekişmede Sivas’ın Timur tarafından alınması önemlidir. Timur ilk kez Osmanlı hâkimiyetindeki bir bölgeyi ele geçirmiştir Bâyezîd durumun ciddîyetini anlayıp İstanbul kuşatmasına son verip Anadolu’ya geçti. Kayseride beklemeye başladı.
|