Kaynak ekrembuğraekinci.com
NÂMAĞLUP BİR HÜKÜMDAR EMiR TiMUR*
Özbekistan, Timur Han’ı en büyük millî kahraman kabul etmiş. Adına caddeler, meydanlar, mektepler açmış. Büyük heykeller dikmiş. Onun yaptırdığı eserleri tamir ediyor. Garp kendisine alâka duyuyor; kitaplar, romanlar yazıyor; ülkesi ecnebi turistlerle dolup taşıyor.Emir Timur Moğoldur. Cengiz’den üç kuşak sonra Müslümanlaşmış ve komşusu Türklerle karışmış Timur’un ana dili Türkçe 1336 da Özbekistan’daki Şehrisebz’de doğdu. Şehrisebz yeşil şehir demektir. Çağatay Devleti’nin Taşkent hâkimi babası Turagay, meşhur Nakşî şeyhi Emir Külâl’i severdi. Emir Külâl, Timur’a talebesi Şemseddin Külâl’i hoca tayin etti. Semerkand’daki muhteşem türbesinde başucunda hocası Mir Bereke önünde Emir Külâl’in oğlu Ömer yatmaktadır.
Gençliğinde attan düşerek sağ ayağı sakat kalmış; sağ elinin iki küçük parmağı kopmuştu.muhalifleri Timur-Lenk (Aksak Timur) der. 1941 de Sovyetlerce kabri açıldığında 1.70 boyunda, sağ ayağı aksak bir cesed bulunmuştur. Kabrin kapağında “Mezarımı açan benden daha korkutucu bir düşmanla karşılaşacak” yazdığı söylenir. Kazının ertesi günü Hitler, Rusya’ya saldırmıştır.
Emir Timur 34 yaşında Belh hâkimi oldu. Cengiz Han soyundan bir hanımla evlendiği için Gürgân (han damadı) diye tanındı. Evlilik itibarını arttırdı. Kendisini Cengiz Han’ın vârisi gördüğü için Türkistana hâkim olarak Büyük Türk Hakanlığına oturdu. Bununla beraber Cengiz’in insafsızca yakıp yıktığı Müslüman Türk beldelerini ihyâ etti.
desteklediği Altınordu hânı Toktamış kendisine hıyânet edince üzerine yürüyüp devletini yıktı Emir Timur’un en büyük hatasıydı. Ruslar bu topraklara yayılarak büyük bir devlet kurmuştur Emir Timur Anadolu’ya yürüdü. Önünden kaçan iki hükümdar, Yıldırım Sultana sığınıp padişahı Emir Timur’a karşı kışkırttı. Eski Anadolu beyleri de Emir Timur’a tahrik ettiler. Padişah, Bizans, Trabzon, Altınordu, Mısır ve Hindistan devletlerinin hakimi Emir hafife aldı. Timur sadece Anadolu’nun bağlılığını istiyordu Ulemâ ve vezirler padişahı sulha teşvik etti. Ancak Avrupa’yı dize getirmiş Bayezid, alttan alacak adam değildi. Emir Timur 6000 km yürümüş 300 bin kişilik ordusunda her türlü adamı vardı. Zaptı güç olan askerin harbte yaptığı zulümleri Emir Timur’a yüklemek yersizdir.
Ankarada tarihin en büyük meydan muharebesi yaşandı. Osmanlı askerleri filler karşısında dayanamadı, yok olmadı. Niğbolu gâlibinin mağlûbiyeti, Avrupa hükümdarlarını dehşete düşürdü. Elçi ve hediyelerle Emir Timur’a dostluk bildirdiler. Memlûk Sultanı, tarihçi kadı İbni Haldun’u Emir Timur’a gönderip Mısır’a girmemesi için iknâ etti.Padişah iki oğlu ile esir düştü. Emir Timur padişah ve ailesine hürmet etti. Kızlarını oğullarına aldı. Gittiği yere beraber götürdü. Şerefine düşkün padişaha bu ağır geldi. Kendisi için kapalı bir araba rica etti. Kabul olundu. Sonraki bazı tarihçiler Timur’un padişahı kafese koyup gezdirdiğini söylemiştir doğru değildir. Astım hastası padişah Akşehir’de kederinden vefat etti. Emir Timur’un “Yazık oldu! Büyük bir mücâhidi kaybettik” dediği rivayet olunur.
Şehzâde Süleyman, İsa ve Mehmed esaretten kurtulmuşlardı. Mehmed Çelebi babasını kurtarmaya muvaffak olamadı. Bursa düştü. Devlet hazinesi düşmana geçti. Bir asırlık devlet arşivi yakıldı. Emir Timur Anadolu’da kalmadı. İzmir’i Rodos şövalyelerinden alıp döndü. Osmanlıların Timur-oğulları’na tâbiyeti 1447’ye kadar devam etti. Bu zaferin Emir Timur’a ne kazandırdığı meçhuldür. Anadolu birliği büyük yara aldı. Osmanlı padişahları az zamanda felâketin sardı. 50 yıl sonra İstanbul’u fethederek büyük bir imparatorluk kurdu. Emir Timur 1405’te Çin seferinde vefat etti. Anadolu yerine Çin’e yürüseydi tarihin akışı değişirdi. Bu, Çin’in Müslümanlığı demekti. Vefatından sonra halefleri ihtişamı sürdüremedi de, soyundan Uluğbey, Hüseyin Baykara, Bâbür gibi büyük hükümdarlar yetişti. Bâbür Hindistan’ın tamamını fethederek burada 1858’e dek yaşayacak Gürgâniye Devleti’ni kurdu.
Emir Timur hatâ ve sevapları ile büyük bir hükümdardı. Pâyitahtı Semerkand dünyanın en parlak şehri idi. bu ihtişamın izlerini görmek mümkündür. Kanunlar hazırlattı. tarihini yazdı. En büyük hizmeti, oğlu Mîrânşahın, Hurûfî tarikatı reisi Fadlullah’ı ortadan kaldırtmasıdır. müridleri Anadolu’ya kaçarak Bektaşî tekkesine sığındı. Bugün Emir Timur aleyhtarlığının bir ucundan bunlar tutar. Osmanlı tarihçileri Sultan Bayezid ile mücadelesi sebebiyle kendisini haksız yere kötüler. Emir Timur’un iki sergerdeyi takip etme uğruna Anadolu’yu ezmesi yersizse, Sultan Bayezid’in böyle bir cihangirin gücünü idrak edemeyip karşı çıkması yanlıştı. Kendisine sığınanları geri vermese bile sınır dışı edebilir; büyük felâket önlenebilirdi. Tarihçilere göre maalesef Sultan Bayezid’in politik dehası, askerlikteki kadar değildi. Ne var ki altı asır öncesi için bugün ahkâm kesmek de zordur
|