Kaynak türktarihim.com
Kayılar
Kayılar, 12. yüzyılda İran coğrafyasına, buradan Anadolu'ya geçerek Selçuklu tebaası olmuş ve Osmanlı Beyliğinin ve devletinin kurucu unsurları olmuşlardır Kayılar, 24 oğuz boyundan biridir varlıklarını yüzlerce yıldır koruyan güçlü ve önemli bir boydur. Göktürkler ve Karahanlılar döneminde İç Asya’da varlıklarını sürdüren Kayılar, 9. Yüzyılda Selçuklu Devleti bünyesinde Horasanda varlıklarını sürdürdü. Selçuklu hudutları içinde Türk boyları gibi konar/göçer yaşayan Kayılar Anadolu’ya iki ayrı dönemde iki ayrı kol halinde girdiler. İlk önemli Kayı kolu Malazgirt Zaferi ile Anadolu’ya giriş yapmış ve güçlenerek Artuklu beyliğini kurmuşlardı. Horasan ve Mervdeki Kayı kolu ise Moğol baskıları nedeniyle Batıya sürüklenmiş, Harzemşahlar ile* birlikte 12. Yüzyılın sonlarında Anadolu’ya girmişlerdir.*
Kayılar büyük bir nüfusa sahiptir iki büyük beylik kurmuştur Selçuklu devrinden önce ismine rastlanmamaktadır. Çünkü Kayılar büyük Türk kitleleriyle ortak hareket etmemişlerdir Göktürkler ve Karahanlılar döneminde siyasi olayların içinde bulunmadılar. Ancak varlıklarını yüzlerce yıl devam ettirdiler Anadolu’ya göç ettiklerinde 70 bin çadırlık geniş bir nüfusa sahiptiler kendi kaderlerini kendileri belirlemiş, Türk Tarihindeki yerlerini 12. Yüzyıl itibariyle almışlardır.*Kayılar, Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılma sürecinde Anadolu Beylikleri’nin bağımsız ve kendi başlarına idare edildiği dönemde Bizans’a karşı başarılarıyla güçlenmiş, yaklaşık 40 yıllık bir süre sonunda İmparatorluk haline gelerek Osmanlı Devletinin kurucu unsurları olmuşlardır.*
Osmanlı Devletinin kuruluşunda baş rol üstlenen Kayı Boyunun Anadolu’daki varlığı Büyük Selçuklu Devletinde Anadolu’ya giren Türk boyları kadar eski değildir. Kayılar Anadolu’nun Türkleşmesinden yaklaşık 100 yıl sonra Anadolu’ya girmişlerdir.*
Kayılar, Moğol saldırılarının etkisiyle İç Asya’dan batıya göç hareketine girişen Türk boyları ile birlikte Büyük Selçuklunun hükmettiği İran coğrafyasına göç etdi. Ancak Büyük Selçuklu Devleti 1157’de yıkılınca İran coğrafyası Abbasilere geçti. Büyük Selçuklunun yıkılmasından sonra merkezi bir yönetime bağlı olmasada vilayetler Büyük Selçuklunun görevlendirdiği valilerin elindeydi
Selçuklu valileri Abbasileri bölgelerinde arzu etmiyorlardı. Aynı şekilde Moğol baskısıyla İç Asya’dan göç eden göçebe Türk boyları Müslüman olmalarına rağmen Arap hükümdarlarca yönetilmek istemiyordu Selçuklu valileri ve göçebe Türk boyları ortak menfaatte buluşarak Abbasi akınlarına karşı ittifak kurdu Kuzey İran coğrafyası Türkmenlere, Tatarlara ve Moğol baskısıyla İç Asya’dan göç eden göçebe Türk boylarına ev sahipliği yapıyordu. Selçuklu valileri Türkmenleri, Tatarları ve göçebe Türklerin en güçlüsü Kayıları ikna ederek Abbasi akınlarına karşı ittifak oluşturdular ve bulundukları bölgeyi Horasan/Merv kentlerini Abbasi akınlarından korudular. Bu başarıda en büyük pay Kayılarındı
Kayılar Büyük Selçuklu sonrası İran coğrafyasında başsız kalan Türkmenlerin bağlılığını kazandı büyük bir nüfuz kazanarak bölgedeki Türklerin liderliğini üstlendi.*Kayılar bu tarihte 20.000 çadırlık kalabalık bir oymaktı. Türkmenler ve Tatarlar ise 50.000 çadırdı Kayı beyi Süleyman Şah’ın giriştiği savaşlardaki kahramanlık ve Kayıların başarıları Türkmen ve Tatarları etkiledi. Yeni ve güçlü bir lider arayan bu Türkler Süleyman Şah’a biat ederek Kayı boyuna katıldılar. Kayılar artık 70.000 çadırdan oluşan 50.000 kişilik muazzam bir savaşçı ordusuydu. Oymağın savunması için vazifelendirilen askerler en az 30.000 askerlik bir sefer gücüydü bu rakam büyük bir savaşın kaderini belirleyebilirdi
Kayılar devletsiz ve töresiz kalmış,Moğollar ve Abbasilerce hedef haline gelen coğrafyasında varlıklarını devam ettirmek yerine Gaza etmek ve Anadolu’da kurulmuş ve Anadolu Selçuklu Devleti’ne yakın olmak için Anadolu’ya göç etmeye karar verdi Anadolu göçlerindeki ilk durak Ahlat oldu (1191). Kayılar, ardından Erzurum’a ve Erzincan’a yerleştiler. Ahlat, Erzurum, Erzincan Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar arasında sınır hattıydı. Doğusda Harzemşahlar Moğol akınlarına karşı koymaya, Batıda Anadolu Selçuklu Devleti Anadolu hâkimiyetini güçlendirmeye ve Haçlı seferlerine karşı koymaya çalışıyordu. Kayılar Anadolu Selçuklularına ve Harzemşahlara tabi olmadı kendi kaderlerini tayin ettiler. Yaklaşık 30 yıl Erzurum ve Erzincan’da yaylayıp kışladılar
Süleyman Şah, asıl vatanı Türkistana geri dönmeye karar verdi. Genç ve kahraman bir bey olarak ayrıldığı Türkistan’a yaşlanmış, ömrünün son demlerini yaşayan bir bey olarak dönüyordu.*
Kayılar, Türkistan’a göç ettikleri güneyde Fırat nehri ve Halep vilayetinden gerçekleştirdiler ve Halep Caber kalesi yakınlarına kadar ilerlediler. Göç istikametleri gereği Fırat nehrini geçmek zorunda olan Kayılar, sığ bir boğazdan nehri geçmeye karar verdiler. Süleyman Şah nehri kontrol etmek için atını nehre sürdü ancak at sendeleyip nehre düştü ve boğularak hayatını kaybetti. Süleyman Şah, sudan çıkartılarak Caber kalesine defnedildi. Bu bölge sonradan Türk Mezarı olarak anıldı Günümüzde Süleyman Şah türbesi olarak geçen anıt mezarın Kayı beyi Süleyman Şah’a ait olduğu düşünülmektedir.*
Süleyman Şah’ın vefatı Kayı boyunun dirliğini Yaklaşık 70.000 çadırlık boyda en kalabalık kitleyi Türkistan’da Süleyman Şah’a tabi olan Türkmen ve Tatarlar oluşturuyordu. Süleyman Şah’ın ölümü üzerine Kayılardan ayrılarak Şam’a göç ettiler. Günümüzde Şam Türkmenleri oluşturdular Türkmen ve Tatarların ayrılmasından sonra geriye kalan ve Kayılar Süleyman Şah’ın 3 büyük oğluna uydular. Süleyman Şah’ın 4 oğlu vardı. Sungur Tigin, Gündoğdu , Ertuğrul Kayı boyuna önderlik ettiler. En küçük kardeş Dündar çocuk yaşta olduğu için ağabeylerine uymuştur.*Türkmen ve Tatarların ayrılmasından sonra Türkistan’a göç etmekten vaz geçen Kayılar, Fırat nehri üzerinden Erzurum’a geri döndüler. Pasin Ovasında bulunan Sürmeli Çukuru mevkiinde kışladılar.
birliktelik uzun sürmedi. Süleyman Şah’ın en büyük oğlu Sungur Tigin ve onun küçüğü Gündoğdu Bey, Süleyman Şah’ın ölümüyle yarım kalan Türkistan göçünü tamamlamaya karar verdi Ertuğrul bey Türkistan’a dönmek yerine Anadolu’da gaza etmenin daha doğru olacağını düşündü. Kayı boyunun büyük bir bölümü, Sungur Tigine ve Gündoğdu beye biat ederek Türkistan’a göçtü Ertuğrul beye yalnızca 400 çadır, kardeşi Dündar ve annesi Hayme Sultan biat ederek Erzurum’da kalmıştır.*Kayılar Türkmenlerin, Tatarların ve Sungur Tigin’e biat edenlerin ayrılmaları ile küçülerek 70.000 çadırlık oymaktan 400 çadırlık bir obaya dönüştü. güçlü değillerdi.
Kışlayabilmek için bir hükümdara tabi olmaları, Gaza içinse orduya mensup olmaları gerekiyordu. birkaç yüz kişilik askeri güçle ancak çetelerle ve yağmacılarla baş edebilirlerdi.*Ertuğrul Bey güvenli bir yurt edinmek hem de Gaza için küçük oğlu Saru Yatı’yı Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaeddin Keykubat’a elçi gönderdi. Keykubat, Ertuğrul Beye olumlu yanıt vererek Kayılara Söğüt vilayetini kışlak, Domaniç ve Ermenibeli dağlarını yaylak tahsis etti. Kayılar artık Selçuklu Devletinin tebaası olarak yaşayacak Selçuklu ile gaza edecek Anadolu’nun bereketli topraklarında hayatlarına devam edeceklerdi. Kayılar önce Ankara’ya oradan Söğüt’e geçtiler. Söğüt Kayıların kadim Yurtları haline geldi. Ertuğrul bey, Gazi unvanını aldı ömrünün sonuna dek Söğütte yaşadı.
uzun ve müreffeh bir ömrün ardından 1281 de 90 yaşında vefat etti. Büyük Oğlu Osman bey tarafından inşa edilen türbesi Söğüt Bilecik ilçesindedir Ertuğrul Gazi’nin vefatından sonra Kayıların başına büyük oğlu Osman Bey geçti.*
|