AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

[İnterferon]

NEY'in TARİHÇESİ

NEY HAKKINDA RİVAYET

Neyin var oluşu ile ilgili hikâye, Feridüddin Attar'ın Mantıkü'l-Tayr adlı eserinden şöyle nakledilmektedir: (18.Yüzyılda Türk Müziği, Charles Fonton , çeviren ve yayınlayan: Cem Behar, İst., 1987, sh. 80) " Neyin îcâdı, Şarkta çok eskilere dayanır. Birçok güzel eserin yazarı olan ve Attar lakabıyla anılan Feridüddin, Mantıkü'l-tayr adlı eserinde neyin kökenini, Hz. Muhammed'in zamanına kadar götürür. Feridüddin'e göre bir gün müslümanların peygamberi olan Hz. Muhammed, damadı Hz. Ali'ye bir sır açıklamış. Bir kuyunun başındaki Hz. Ali, başını kuyunun içine eğerek Hz. Muhammed'in esrarlı sözlerini tekrarlamış. Daha sonra, Allah, o kuyuda son derece uzun bir kamış yaratmış. Oradan geçmekte olan bir çoban da bu kamışın ucunu keserek kendine bir kaval (ney) yapmış. Bu çobanla günün birinde karşılaşan Hz. Muhammed, Hz. Ali'ye açıklamış olduğu sırların çobanın kamışından çıktığını duymuş. Hz. Ali, yaratılan mûcizeyi görünce de Peygamber'e olan sevgi ve bağlılığına şükretmiş. O zamandan beri müslümanlar kamışlara büyük îtibar gösterirler. Belki de neylerin, hâlâ Hz. Muhammed'in kutsal sözlerini tekrarladığı sanıyorlardır. Bunun içindir ki ney, öncelikle dinsel, mistik ve ahlâkî bir nitelik taşır. Celâleddin'in Mesnevî'si baştan sona bu konudadır. Dönerek ibâdet eden dervişler, tarikatlarını doğrudan ilgilendiren ve pirleri tarafından yazılmış bu kitabı kutlu sayarlar."

NEY ÇEŞİTLERİ


Bir Türk musikisi enstrümanı olan ney, türk musikisi ahenk yani akord sistemine uygun olarak farklı uzunluklarda açılmakta ve her farklı akorda sahip ney bu ahenklere verilen isimlerle anılır.

Ney Çeşitleri:
Ney ismi
Akord
Uzunluğu
(ortalama)
Bolâhenk [ mi ]
520 mm.
Bolâhenk-Sipürde Mâbeyni [ mi bemol] 550 mm. Sipürde [ re ] 580 mm. Müstahsen [ do diyez ] 620 mm. Yıldız [ do ] 665 mm. Kız [ si ] 710 mm. Kız-Mansur Mâbeyni [ si bemol ] 745 mm. Mansur [ la ] 780 mm. Mansur-Şah Mâbeyni [ la bemol ] 820 mm. Şah [ sol ] 860 mm. Dâvud [ fa diyez ] 910 mm. Dâvud-Bolâhenk Mâbeyni [ fa ] 970 mm. Bolâhenk [ sol ] 1040 mm.
Bununla birlikte Türk musikisinde en çok kullanılan ahenkler Bolahenk, Sipürde, Kız ve Mansur ahenkleridir. Bu nedenle neyzenlerimizin en cok kullandıkları neyler de bunlardır. Mansur neyden daha büyük olan neyler ise kişisel icralarda tercih edilebilir. Ney üflemeye yeni başlayan bir talebe için öncelikle mansur ya da kız ney gibi ortalama uzunluğun üstü sayılabilecek neyler tavsiye edilir. zira bu neylerde yeterli performans sağlanıldığı takdirde küçük neylerde neyzen kendini çok daha rahat hissedecektir. Ney seçiminde diğer dikkat edilecek husus da ney meşklerinin yapıldığı topluluğun tercih etmiş olduğu akorddur.grup hangi akordu tercih etmişse o akortta bir ney temin edilmelidir.

NEY BAKIMI ve KORUNMASI


Ney ve değer pek çok enstrüman eskidikçe, üzerinden yıllar gectikçe değer kazanır. Tabiki bu da bakımlı bir enstrüman için geçerlidir. Bakımı itinalı bir şekilde muntazaman yapılan ve üflenilen bir neyin sesleri oturur ve ney daha berrak, hoş bir sese sahip olur.
Yağlanması : En başta gelen bakım kuralı yağlamadır. Biz asit değeri düşük ve ince bir yağ olan fındık yağını tercih etmekteyiz. İnce bir yağ ve asit değeri düşük olduğu için neyin iç yüzeyinde herhangi bir tabaka oluşturmamakta ve kamış tarafından daha rahat kabullenilmektedir.
Bunun yanında susam yağı, badem yağı, mısırözü yağı da kullanılabilir.

Yeni açılmış bir ney ilk 3 ay haftada 1 kere
3 aydan sonra haftada 2 kere
1 yıldan sonra da ayda bir kere yağlanmalıdır.

Biz yağlama işleminde pvc yağ tankı kullanmaktayız. bu imkanı olmayan neyzenler başpare kısmından çay kaşığıyla yeteri miktarda 3-4 kaşık yağ döküp yağın neyin iç yüzeyinin her tarafına temas etmesini sağlayabilirler.

istenildiği taktirde güzel koku için gül yağı vs. kullanılabilir. Ama oranı şu şekilde olmalıdır. 5/4'ü fındık yağı vs. 5/1'i gül yağı
NOT: Kesinlikle yağlama esnasında neyin iç yüzeyine harbi vb. cisim sokmayınız bu boğumlara zarar verecek ve neyin genel akordunu bozacaktır.
Eğrilmemesi : Çeşitli nedenlerden dolayı ney eğrilebilmektedir. Bu eğrilik neyin akorduna zarar vermese de estetik olarak hoş görünmemektedir. Bu nedenle şu hususlara dikkat edilmelidir.
Ney masa üzerine bırakılacaksa kesinlikle başpare kısmı dışarı taşırılmalıdır.
Sıcak bir yerde soba kenarı kalorifer yanına dayalı olarak bırakılmamalıdır.

NOT: Kesinlikle eğrilikler tecrübesi kişiler tarafından düzeltilmeye çalışılmamalıdır. özellikle üzerinde 5 yıl geçmiş olan neyler yapıları oturdukları için bilinçsizce geri dönüşü olmayacak yöntemlere başvurulmamalıdır.

Diğer Hususlar:
Ney üflenildikten sonra nemi üzerinden atmadan kapalı kutuya koyulmamalıdır.
Ney uzun süre kapalı hava almayan bir kutuda bırakılmamalıdır.
Neylerin 1. boğumunda bazen küflenmelere rastlanabilmektedir. Bu durumda ses kutusuna sert bir cisimle temas edilmemeli su ile yıkanıp kurutulup ve tekrar yağlanırsa küflenme ortadan kalkacaktır

[_tuba_89]

hımmm sağolasınn :o

[Seyda]

ney dersi almak isteyen varsa ozelden msj atabilir (:

[Hıfz-ı lisan]

ben ney kursuna gittiğimde hocamız sıcak nefes çkarılmalı demişti..2 hafta uğraşmıştım ama sıcak nefes kelamını anlayamamıştım..şimdi ne demek istediğini ve ney'in nasıl bi hâl içerisine bürünüp Allah aşkıyla yanıp üflennce o harika sesi duyduğumda anlıyorum..eh!biraz geç oldu ama... : :-[

[ümitli_bekleyis]

dinlerken müthiş ama çalmakta bir o kadar sabır gerektiriyor..çalabilenlere gıpta ile bakıyorum ve takdir ediyorum.helal olsun.tşkler paylaştığın için

[Morte]

Ney, Sümerlerden beri bütün Türk topluluklarında sürekli görülmüş olan üflemeli çalgıdır. Benzer örneği Aztek Kültüründe de bulunmaktadır. Kaşgarlı Mahmut, Divân-ı Lügati't-Türk adlı Türk Kültür ve Dil'ini anlatan eserinde, Sagu denilen, "Erler" için düzenlenen, ölüm, erdem ve acıları anlatan tören'lerde kullanıldığını aktarmıştır.
"Ney", yakın zamanlarda Farsça’ya geçmiş olup nâ veya nay (kamış) adını almıştır. Arap toplumunda'da üflemeli çalgıların hemen tümü için kullanılan mizmâr sözcüğü ise, (nefes borusu, ses organı anlamında) ney için de kullanılmıştır. Türkçe’de ise hemen her zaman ney olarak anılmıştır. Kavimler Göçünden çok eski zamanlardan kalan, Runik Harfler'in aslının henüz anlaşıldığı; Proto Türk Yazıtları zamanından kaldığı düşünülen Kültür izleri gibi miras kalmış olan, çok az kültürel öğelerin devamı olarak ise, bugünkü Romanya’da nayu olarak Ad'landırılır..
Sümer toplumunda MÖ 5000 yıllarından itibaren kullanıldığı sanılan bu çalgıya ait elimizdeki en eski bulgu, MÖ 3000-2800 yıllarından kalan bugün Amerika’da Philadelphia Üniversitesi Müzesi'nde sergilenen neydir. Çalgının o dönemlerde de dinsel törenlerde kullanıldığı sanılmaktadır.
Günümüzde ney, Türk sazı olarak anılmaktadır ve tasavvuf müziğinin bir sembolü haline gelmiştir. Bir müzik aleti için kullanılan çalmak yerine, Ney için üflemek tabiri kullanılır. Burada üflemenin mecazi bir anlamı vardır. Kaynağını İslam'da Allah'ın insanı yaratırken ruhu üflemiş olmasından alır.


Yapım


Kargı denilen bir çeşit budaklı kamıştan yapılır. Akordlarına göre çeşitli boylarda olan ney, dokuz kısa boğumdan meydana gelmiştir. Üzerinde 7 perde mevcuttur. Bu perdeler, açkı ile delinerek elde edilir. Son yüzyıllarda eklenmiş üflemeyi kolaylaştırıcı önemli bir bölümü de başparesidir. Boynuzdan veya fil dişinden yapılır. Bir neyin düzgün akord'lu olabilmesi için 9 adet boğumdan oluşması ve bu boğumların her birinin birbirlerine eşit olması şarttır ki böyle bi kamışın sazlıkta bulunması çok enderdir.Ney fiyatlarının yüksek olmasının sebebi de budur.
Başlıca yedi çeşit ney vardır. Bazı neyzenler ve ney ustalar her ney için diyapazona göre hangi perde açılacak akordun karşılığıdır: Mansur'da dügah, şah ney'de buselik, davut ney'de çargah, bolahenk'te neva, süpürde'de hüseyni, müstahsen'de acem, kız ney'de gerdaniye. Başka neyzenler ve ustalar başka bir hesap yapıyorlar; aşağada "Ney Çeşitleri"ne bakınız.
Yeni başlayanlar için 'neyyegah a bakabilirsiniz' genelde kız ney tavsiye edilir. Neylerin bir oktav ince sesini veren çeşitlerine de nısfiye adı verilir. Her ney’in nısfiyesi vardır. Bunlar hem ince hem kısadır. Alındıktan sonra ilk üç ay içinde haftada bir, ikinci üç ay içinde iki haftada bir, daha sonra ayda bir yağlanmak suretiyle bakımı yapılır. Yağ fındık yağı, badem yağı vb. olabilir. En iyi yağlama yöntemi neyi bir tekne içerisinde yağa yatırmak suretiyle yapılanıdır. Daha farklı yağlama metodları da kullanılabilir. Neyi çok dikkatli kullanmak gerekir. Ney düz bir zemin üzerine yatay olarak bırakılmalıdır. Eğer uzun süre bu kurala uymadan bırakılırsa eğilmesi muhtemeldir.


Mesnevi'de Ney


Mesnevi ilk 18 beytinde neyden bahseder sonraki 6 cildinde de bunu açıklar. Burada ney sembolü altından bir dünya görüşü ve bir medeniyet anlatılır. Neyzen olmakla bu dünya görüşünü öğrenmeye de talip olmak da ilişkilendirilmektedir.

1. Bişnev in ney çün hikâyet mîküned
Ez cüdâyîhâ şikâyet mîküned
Dinle, bu ney neler hikâyet eder,
ayrılıklardan nasıl şikâyet eder.

2. Kez neyistân tâ merâ bübrîdeend
Ez nefîrem merd ü zen nâlîdeend
Beni kamışlıktan kestiklerinden beri feryâdımdan
erkek ve kadın müteessir olmakta ve inlemektedir.

3. Sîne hâhem şerha şerha ez firâk
Tâ bigûyem şerh-i derd-i iştiyâk
İştiyâk derdini şerhedebilmem için, ayrılık acılarıyle
şerha şerhâ olmuş bir kalb isterim.

4. Herkesî kû dûr mand ez asl-ı hiş
Bâz cûyed rûzgâr-ı vasl-ı hîş
Aslından vatanından uzaklaşmış olan kimse, orada geçirmiş olduğu zamanı tekrar arar.

5. Men beher cem’iyyetî nâlân şüdem
Cüft-i bedhâlân ü hoşhâlân şüdem
Ben her cemiyette, her mecliste inledim durdum. Bedhâl (kötü huylu) olanlarla da, hoşhâl (iyi huylu) olanlarla da düşüp kalktım.

6. Herkesî ez zann-i hod şüd yâr-i men
Vez derûn-i men necüst esrâr-i men
Herkes kendi anlayışına göre benim yârim oldu. İçimdeki
esrârı araştırmadı.

7. Sırr-ı men ez nâle-i men dûr nist
Lîk çeşm-i gûşrâ an nûr nîst
Benim sırrım feryâdımdan uzak değildir. Lâkin her gözde onu görecek nûr, her kulakda onu işitecek kudret yoktur.

8. Ten zi cân ü cân zi ten mestûr nîst
Lîk kes râ dîd-i cân destûr nîst
Beden ruhdan, ruh bedenden gizli değildir. Lâkin herkesin rûhu
görmesine ruhsat yoktur.

9. Âteşest în bang-i nây ü nîst bâd
Her ki în âteş nedâred nîst bâd
Şu neyin sesi âteşdir; havâ değildir. Her kimde bu âteş yoksa, o kimse yok olsun.

10. Âteş-i ıskest ke’nder ney fütâd
Cûşiş-i ışkest ke’nder mey fütâd
Neydeki âteş ile meydeki kabarış, hep aşk eseridir.

11. Ney harîf-i herki ez yârî bürîd
Perdehâyeş perdehây-i mâ dirîd
Ney, yârinden ayrılmış olanın arkadaşıdır. Onun makam perdeleri,
bizim nûrânî ve zulmânî perdelerimizi -yânî, vuslata mânî olan perdelerimizi- yırtmıştır.

12. Hem çü ney zehrî vü tiryâkî ki dîd
Hem çü ney dem sâz ü müştâkî ki dîd
Ney gibi hem zehir, hem panzehir; hem demsâz, hem müştâk bir
şeyi kim görmüştür

13. Ney hadîs-i râh-i pür mîküned
Kıssahây-i ışk-ı mecnûn mîküned
Ney, kanlı bir yoldan bahseder, Mecnûnâne aşkları hikâye eder.

14. Mahrem-î în hûş cüz bîhûş nist
Mer zebânrâ müşterî cüz gûş nîst
Dile kulakdan başka müşteri olmadığı gibi, mâneviyâtı idrâk
etmeye de bîhûş olandan başka mahrem yoktur

15. Der gam-î mâ rûzhâ bîgâh şüd
Rûzhâ bâ sûzhâ hemrâh şüd
Gamlı geçen günlerimiz uzadı ve sona ermesi gecikti. O günler, mahrûmiyyetten ve ayrılıktan hâssıl olan ateşlerle arkadaş oldu –yânî, ateşlerle,
yanmalarla geçti - .

16. Rûzhâ ger reft gû rev bâk nîst
Tû bimân ey ânki çün tû pâk nist
Günler geçip gittiyse varsın geçsin. Ey pâk ve mübârek olan
insân-ı kâmil; hemen sen vâr ol!..

17. Herki cüz mâhî zi âbeş sîr şüd
Herki bîrûzîst rûzeş dîr şüd
Balıktan başkası onun suyuna kandı. Nasibsiz olanın da
rızkı gecikti.
18. Der neyâbed hâl-i puhte hîç hâm
Pes sühan kûtâh bâyed vesselâm
Ham ervâh olanlar, pişkin ve yetişkin zevâtın hâlinden anlamazlar.
O halde sözü kısa kesmek gerektir vesselâm.

Ney Çeşitleri

Bolâhenk Nısfiye (Ana âhenk) 505-525 mm.

Bolâhenk-Sipürde Mâbeyni (Ara âhenk) 545-565 mm.

Sipürde (Ana âhenk) 575-600 mm.

Müstahsen (Ara âhenk) 605-635 mm.

Yıldız (Ana âhenk) 645-670 mm.

Kız (Ana âhenk) 680-720 mm.

Kız-Mansur Mâbeyni (Ara âhenk) 730-760 mm.

Mansur (Ana âhenk) 770-810 mm.

Mansur-Şah Mâbeyni (Ara âhenk) 820-860 mm.

Şah (Ana âhenk) 865-895 mm.

Dâvud (Ana âhenk) 900-940 mm.

Dâvud-Bolâhenk Mâbeyni (Ara âhenk) 960-1000 mm.

Bolâhenk (Ana âhenk) 1010-1050 mm.

[Beyazgülüm]

ney konusunu görünce aklıma bir söz geldi.. NEY'İN BİRİCİK SIRRI HASRETTİR

[Ak_Kelebek]

Teşekkürler bu zengin bilgi için morte

[Morte]

Ak_Kelebek Nickli Üyeden Alıntı

Teşekkürler bu zengin bilgi için morte

Rica ederim, faydalı olabildiysem ne mutlu