AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

[Ertuğrul ÖZGÜL]

Ankara'da işgal şartları altında kurulan I. Meclis'in yapısının bilinmeyenleri deşifre ediliyor.

İngiliz işgali altında İstanbul’da toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi Misakı Milli kararlarına imza attığı için İngilizler tarafından dağıtılmıştı. Bunun üzerine Anadolu’daki mücadelenin merkezi olan Ankara’da 23 Nisan 1920'de olan üstü yetkilere sahip yeni bir meclis açıldı.

İşgal altındaki memleketi düşmandan kurtarmak, esaret altında bulunan saltanat ve hilafet makamını özgürleştirmek yeni meclisin ana hedefleriydi. Zaman içinde yeni mecliste Mustafa Kemal’in şahsında oluşmaya başlayan tek adam diktatörlüğüne karşı olmak ve Hâkimiyet-i Milleti gerçekleştirmek amacı ile sayıları 60 civarında milletvekili birinci mecliste ilk muhalefet grubu olan İkinci Grup’u oluşturdular. Böylelikle Mustafa Kemal’in liderliğinde Birinci Grup (202), muhaliflerden oluşan İkinci Grup (63) ve tarafsız (90) milletvekili ile birinci meclis üçe ayrılmıştır.



Birinci mecliste oluşan ilk muhalefet olan İkinci Grup üyeleri, Birinci Grup tarafından saltanatçı, muhafazakâr ve gerici olmakla suçlanmıştır. Mustafa Kemal ile birlikte hareket eden Birinci Grup kendilerinin daha ilerici ve özgürlükçü olduğunu iddia etmiştir. Oysa her iki grubun üyelerinin nitelikleri karşılaştırılınca durumun hiçte öyle olmadığı ortaya çıkmaktadır.

Şöyle ki Birinci Grup, İkinci Gruba göre daha yaşlı mebuslardan oluşmaktadır. Birinci Grup’un yaş ortalaması, 43,3 İkinci Grup’un ise 40,2 dir. Yaşlı kimselerin genel olarak daha muhafazakâr olacağı varsayılırsa bu sonuç ikinci grubun muhafazakâr olduğu suçlamasını desteklememektedir.

Dini temele dayalı bir eğitim kurumu olan medreselerde öğretim gören mebusların gruplar içindeki ağırlıklarının karşılaştırılması oldukça ilginç sonuçlar vermektedir. Medrese mezunları Birinci Grubun %17,3’ünü, İkinci Grubun %14,3 ünü oluşturmaktadır. Bu oranlar, İkinci Grup için yaygın olarak benimsenen “dinci-gerici-irticacı” yaftasını doğrulamamaktadır, çünkü bu nitelendirmenin doğal sonucu olarak medrese mezunlarının muhalif grup içinde daha yüksek oranda olmaları beklenirdi.

Dikkat çekici bir başka nokta ise birinci grubun %5,4 ü harp akademilerinden ikinci grubun %7,9 harp akademisi mezunudur. Mustafa Kemal’in asker kökenli olduğu düşünülürse onunla beraber olan Birinci Grup’taki üyelerin daha çoğunun asker kökenli olması beklenirdi.

Din adamlarının gruplara göre dağılımı çok çarpıcı bir sonuç vermektedir. Müftü, müderris ve şeyhlerden oluşan din adamlarının Birinci Grup’taki oranı, İkinci Grup’takinin 3 katı kadardır. Birinci Grup üyelerinin %9,9 u, İkinci Grup üyelerininse sadece %3,2 si din adamıdır. Yine bu oranlar İkinci Grup için ileri sürülen dinci-gerici suçlamasını doğrulamamaktadır. Böyle bir suçlamanın sonucu olarak din adamlarının İkinci Grup içinde daha yüksek oranda yer alması beklenirdi.





Dünya Bülteni / Tarih Servisi