AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

[Eşref]

A) MEDRESELER HAKKINDA KISA BİR BİLGİ

Müslüman ülkelerde dini ve pozitif bilimlerde ilk tahsil camiilerde verilirdi. Yüksek tahsilde eğitim ise medrese ismi verilen yerlerde yapılmaktaydı. Yüksek tahsilde eğitim için medreseleri ilk Türkler açmıştır. İlk medresenin 9. yüzyılda Horasan-Türkistan bölgesinde açıldığı sanılmaktadır.

Medrese eğitimi Büyük Selçuklular döneminde büyük bir gelişme gösterir. Medreselerde dönemin büyük din adamları ve bilim adamları yetiştirilir.


B)OSMANLI'DA KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİNDE MEDRESE EĞİTİMİ VE DERS İÇERİĞİ

İlime ve dine büyük önem veren Osmanlı'da ilk medreseyi Orhan Bey açar. 1330 yılında kurulan bu medreseye "Orhan Gazi Medresesi" adı verilir. Ancak kaynaklarda Fatih dönemine kadar olan süreçte medreselerde nasıl bir eğitim verildiği bilgisi yer almamaktadır.

Osmanlı 1331'den 1451 yılına kadar ülkede tam 82 adet medrese açar. (Günümüzdeki üniversite sayısını düşünecek olursak bu rakamın ne kadar büyük olduğunu daha iyi anlayabiliriz.)

Fatih Sultan Mehmed İstanbul'u aldıktan sonra Sahn-ı Seman medreselerini kurdurur. Eğitim sisteminde köklü değişimler yapan Fatih, müspet ilimlere büyük önem vermiştir. Bu amaçla Semerkant ve çevresinden devrin büyük bilim adamlarını getirtir. Medreselerde okutulan ve okutulacak olan dersleri de iki gruba ayırır;

1-Dini Dersler: İlm-i Kur'an, İlm-i Hâdis, İlm-i Fıkıh, Akaid ve Tefsir dersleri
2-Mantıki Dersler: Mantık, Hesap, Kelâm,Lugat, Belagat (dil bilgisi), hahiv, hendese (mühendislik), heyet, İlm-i Hikmet, Tarih, Coğrafya


Ayrıca Fatih, ders geçme sistemi geliştirir. Öğrenciler sınava tabi tutularak dersleri geçemeyenlerin medrese eğitimi sona erdirilir. Bu yeni sistem kısa sürede etkisini gösterir ve dönem içinde çok büyük din adamları ve bilim adamları yetişir.

Kanuni döneminde padişah medrese eğitimini daha da değiştirir. Sadece tıp eğitiminin verildiği Tıp medresesi ve darüşşifa medreselerini açar. Sadece riyaziyat (matematik) üzerine de 4 medrese açar. Bunun dışında Peygamber Hadisleri ve Kur'an üzerinde akademik çalışmalar yapılması için bir ihtisas medresesi kurdurur. Ayrıca Süleymaniye medreselerinde Fatih döneminde olduğu gibi dini ve mantıki dersler bir arada verilmeye devam etmiştir. Bu derslere şerhi (geometri), münazara, edebiyat gibi eklemeler yapılmış ve eğitim sistemi daha da geliştirilmiştir.

C) 16.YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDAN SONRA DEĞİŞEN EĞİTİM

15. yüzyılın ortalarına kadar avrupa ilim düşmanı olan kilisenin baskısı altında ezilmekteydi. 15. yüzyılın ikinci yarısından sonra Avrupa'da bir uyanış başlar. 16. asrın ikinci yarısından itibaren Müslüman dünyasında ise akli ilimlere karşı bir soğuma başlar. Bunun sonucunda Gazali 17. yüzyılda ilimleri dini ve din dışı ilimler olarak sınıflandırır. Felsefe dersinin ise sakıncalı olduğunu bildirir.

Gazali'nin bu yeni sınıflandırması özellikle Arap ülkelerinde din dışı diye tabir edilen poizitf bilimlerden iyice uzaklaşmaya sebep olur.

Osmanlı'da ise 16. yüzyılın ortalarında bir duraklama dönemi yaşanmaktadır. Daha önce küçümsenen Avrupa'da, büyük bir uyanış başlamış ve bu uyanış sonucu Osmanlı bu ülkelerle mücadelede zorlanmaya başlamıştır. Cihad anlayışı içersinde kurulan Osmanlı'da bu durum ciddi bir sıkıntı oluşturur.

Yaşanan duraklama Osmanlı devlet adamlarının bir takım tereddütlerde bırakır. Özellikle kanuni döneminde oldukça geliştirilen akli ilimler nedeniyle Osmanlı'nın böyle bir duraklama girmiş olabileceği düşünür. Bu düşüncede Arap dünyasındaki ilimlere karşı soğumanın da etkisi büyüktür.

Bu düşünceler sonucunda din dışı diye adlandırılan dersler medreselerde kademeli olarak azaltılır. Ayrıca dinin sorgulanmasının yanlış olacağı düşüncesiyle dini derslerin içeriğine de el atılır. Dini derslerde sorgulayıcı içerikler tamamen kaldırılır. Ayrıca Kur'an üzerinde detaylıca açıklamalar yapılan Tefsir dersi de sakıncalı bulunarak kaldırılır.

Sürekli derslerin eksiltilmesi sonucunda medreseler sadece Fıkıh ve Arapça dersi verilen eğitim kurumları haline gelir. Bunun dışındaki tüm dersler kaldırılmıştır. Ayrıca Fatih tarafından getirilen ders geçme ve sınav sistemi de iptal edilir. Fakat askere gitmek istemeyen kişilerin yoğun ilgisi nedeniyle 1852’den itibaren Kura sınavları yapılır. Bu sınavların tek amacı medreselerdeki yığılmayı önlemektir.

Eğitim sistemindeki bu ciddi bozulmadan şikâyetçi olan Kâtip Çelebi şunları söyler:

“Lakin nice boş kafalı kimseler İslamlığın başlangıcında bir maslahat için ortaya konan rivayetleri görüp cansız taş gibi akıllarını kullanmadan salt taklit ile donup kaldılar. Aslını sorup düşünmeden red ve inkar eylediler. Felsefi ilimleri kötüleyip yeri-göğü bilmez cahil iken bilgin geçindiler. Onlar Allah'ın göklerdeki ve yerdeki o muazzam mülk-i saltanatına, Allah'ın yarattığı herhangi bir şeye belki ecellerinin yaklaşmış olduğuna da bakmadılar. Yere ve göğe bakmayı öküz gibi göz ile bakmak sandılar.”


Eğitim sistemindeki bozulma sonucunda devlet ihtiyaç duyduğu özellikle memurları, mühendisleri, doktorları yetiştiremez hale gelir. Bu sıkıntının giderilmesi için II. Mahmud ciddi çalışmalar yapar ve medrese eğitiminin dışında mektepler açar. Fakat bu uygulama mektep-medrese çatışmasını oluşturacaktır. Padişahın mekteplere önem verip medreseyi ikinci plana atması büyük tartışmalara neden olur.

II. Meşrutiyet döneminde bu sorunu çözmek için medrese eğitimine el atılır. Ders içeriği tekrar zenginleştirilir. Yapılan çalışmalar sonucunda 26 Şubat 1910 yılında Medaris-i İlmiye Nizannamesi yayınlanır. Böylece medrese ders programlarına yeniden fen, matematik ve sosyal bilimler dersleri dahil edilir. Ayrıca medrese ders programına ilk kez gayri-müslim dillere ait dersler de eklenir. Medrese eğitimi ile ilgili düzenlemeler 1914yılında son şeklini alır. Bu yılda Islah-ı Medaris Nizamnamesi yayınlanır.

Yeniden şekillendirilen medrese sistemi Cumhuriyet döneminde kurulan imam-hatip ve ilahiyat fakültelerinin programlarına örnek teşkil eder.




Mustafa Şanal, Kuruluşundan Ortadan Kaldırılışlarına Kadar Olan Süre İçersinde Medreseler, Milli Eğitim, Sayı: 143, Ankara 1999, s.123.

[Ukbâ]

Lakin nice boş kafalı kimseler İslamlığın başlangıcında bir maslahat için ortaya konan rivayetleri görüp cansız taş gibi akıllarını kullanmadan salt taklit ile donup kaldılar. Aslını sorup düşünmeden red ve inkar eylediler. Felsefi ilimleri kötüleyip yeri-göğü bilmez cahil iken bilgin geçindiler. Onlar Allah'ın göklerdeki ve yerdeki o muazzam mülk-i saltanatına, Allah'ın yarattığı herhangi bir şeye belki ecellerinin yaklaşmış olduğuna da bakmadılar. Yere ve göğe bakmayı öküz gibi göz ile bakmak sandılar.”

Etkileyci pozitif ilmi dinden soyutladığınız vakit yeryüzünde tesis etmek istediğiniz nizamı tutturmanız mümkün değildir nitekim de öyle oldu oluyor.