AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

Ticari İşlerde Helâl Haram Sınırlarını Gözetmek

Ticarî usûl ve ahkâmı, kaide ve ahlâkı bilmeyenlerin bu işle uğraşması mekruhtur. Onun için fukaha, bir kişinin ticaretle meşgul olmasına cevaz verilmesi için, ticarette nelerin caiz nelerin de caiz olmadığını bilmesi şarttır, demişlerdir.
Çarşı ve pazardaki esnafın çoğunun faiz ile iş gördüğü ve helâl haram sınırlarını gözetmedikleri kesinlikle bilindiği takdirde onlarla alım-satımda bulunmak caiz olur mu?

Bu sorunun cevabı üç ayrı duruma göre verilmiştir :
1 — Pazarda satılan bir malın zulmen elde edildiği zann-ı gaa-lible biliniyorsa, kaç el değiştirirse değiştirsin, o malı satın almak uygun değildir. Bununla beraber birkaç el değiştirdiği takdirde satın alınmasında kerahet olduğunu söyleyenler vardır ki bu bir bakıma cevaz kapısını açık tutmak demektir.

2 — Satılmakta olan malın bir kısmının haram yoldan elde edildiği ve fakat birbirine karıştığından ayırd edilmesinin mümkün olmadığı durumda ise, hak sahibini razı etmediği takdirde ondan o malı satın almak uygun görülmemiştir. Bununla beraber satın alacak olursa, kerahetle caiz olup mülkiyetine girmiş kabul edilir.

3 — Satın alınacak bir malda faiz ve haksız kazancın temizlendiği biliniyorsa, o takdirde alınmasında bir sakınca yoktur. Yani o mala önceleri haram karışmış, sonra sahibi pişmanlık duyarak kendini gayri meşru yollardan ve kazançtan alıkoymuşsa. artık mevcut malının haramdan temizlendiğine hükmedilir.

Haramın kol gezdiği ve tacirlerin yüzde doksanının haram ve faiz yediği bir memlekette ise, ancak katıksız haram olduğu bilinen malları satan almamak, şüpheli olanları satın almak, caiz görülmüştür

Mal Satarken Onu Övmek :
Mal satarken asıl kalitesini ortaya koyup kıymetini söylemek caizdir. Ölçü ve değerinin veya kalitesinin üstünde bir övgü mezheplerin ittifakiyle mekruhtur. Bu yoldan elde edilen bir kazançta feyiz ve bereket kalmaz. Aile halkının ruhu yapısı üzerinde çok olumsuz te'sirler meydana getirir.

Alım-Satım, İbâdetten Alıkoymamalıdır :
Tacirler ticarî işlerine, alım - satımlarına gösterdikleri dikkat ve duyarlık kadar ibâdetlerinde dikkat göstermeleri gerekir. İnsanı ibâdetten alıkoyan bir ticaret, rahmet değil, azâbdır. Bunun için fu-kaha der ki: Alım - satımla meşgul olurken namaz vakti girerse, işi bırakıp namazını kuması gerekir. Lâyık olan budur.

Necis Bir Elbiseyi Satmak :
Necis olduğu bilinmiyen bir elbisede aslolan temizliktir. Onu yıkayıp öylece satmaya gerek yoktur. Hattâ îmam Ebû Yusuf'a göre görülen bir necaset yoksa da gizli bir necasetin bulaştığı biliniyorsa, onu o vaziyette satmak caizdir. Ancak satın alan kimse o elbiseyle namaz kılacaksa veya seccade yerine kullanacaksa, onun necis olduğunu söylemek uygun olur.

Gayr-İ Müslimden Satın Alınan Elbise :
Bir müslümanın bir gayr-i müslimden satın aldığı elbisenin üzerinde gözle görülür bir necaset yoksa, o takdirde satın alan isterse yıkayıp öylece giyinir, isterse yıkamadan kullanabilir. Çünkü eşyada aslolan temizliktir.

Satın Aldığı Balığı Götürmeyip Satıcının Yanında Bırakırsa :
Satın aldığı balık, et ve meyve gibi uzun bir süre kalınca kokma veya çürüme tehlikesi taşıyan bir gıda maddesini satıcının yanına emanet bırakır ve gecikirse, satıcı onun kokma veya çürümesinden endişe duyduğu takdirde, başkasına satabilir. Mal sahibi sadece satış bedelini alma hakkına sahip olur.
Hasta yatan kimsenin haberi olmadığı halde onun tedavisi için vârislerinin kendisinden izin almaksızın bir şeyler satın almaları caizdir ve geçerlidir. Çünkü buna büyük ihtiyaç var.

Sokaklarda Necaset Yiyen Tavuk Ve Koyunun Satışı Caiz Midir?
Sokakta başıboş bırakılıp necasetle karnını doyuran koyun ya da tavuğun o vaziyette satışı mekruhtur. Sahibi onu birkaç gün bağlayıp temiz yem ile beslemeli, sonra satışını yapmalıdır. Bununla beraber o vaziyette satarken alıcıya durumu bildirmesi ve alıcının da o vaziyette onu kabul etmesi halinde kerahet kalkar.

Çürük Meyve Sebze Satmak :
Alıcıya göstermeksizin çürük meyve ve sebze satmak haramdır. Çünkü bu tür alım-satımda iki ayrı zarar söz konusudur: İstifade edilemiyecek bir malın satışını yapmak, sağlığı bozacak bir maddeyi bile bile başkasına vermek. O halde kokmuş et, çürük meyve ve benzeri maddeleri satmak tahrîmen mekruh kabul edilmiştir. Alıcı çürükleri geri verebilir ve satıcı onu geri almak mecburiyetindedir.

Hileli İmalâtta Bulunmak :
Fazla kazanç sağlamak arzusuyla imâl ettiği mala hile katar ve alıcıyı haberi olmadan aldatırsa, hem günah işlemiş olur, hem haram bir kazancı helâl kazancına katarak onu ifsad etmiş kabul edilir.

Ahlâk Bozucu Mal Satmak Caiz Midir?
Halkın ahlâkını bozacak vasıfta elbise ve benzeri eşya satmak mekruhtur. Günümüzde buna şunları misal verebiliriz: İç çamaşırı gösterecek şekilde ince kadin elbisesi, takma saç, pilajlarda kullanmak için mayo, bu cümledendir.

dinimizislam.