Tunus

Kuzey Afrika’da 154.530 kilometre kare büyüklüğünde 10,5 milyon Arap nüfuslu bir ülkedir. Kuzeyi dağlıktır. İç ve Doğu bölümleri ovalarla kaplıdır. Ülkenin güneyi Sahra çölüne kadar uzanır. Bölgenin ilk yerlileri Berberilerdir.
M.Ö, 146 yılında Romalıların Kartaca’yı yakıp yıkmalarından sonra bugünkü Tunus’un büyük bölümü Roma’nın Afrika eyaletinin bir parçası oldu. 7. yüzyılda Arapların ülkeyi işgal etmesinden sonra buradaki Hristiyan ve Roma uygarlıkları ortadan kalktı. Osmanlılar 1534’te Tunus’u ele geçirdi. Barbaros Hayreddin Paşa, ancak Hafzi Hanedanından Hasan İspanya kralı beşinci Şarlken’den yardım istedi. Beşinci Şarlken başşehir Tunus’u işgal etti. Barbaros Hayreddin Paşa da Cezayir’e çekilmek zorunda kaldı. İspanya kralı Hafzi Hanedanından Hasan’ı tekrar kendisine vergi vermek şartıyle Tunus’un başına getirdi. Başşehir Tunus 1574 yılına kadar Hafzi Hanedanlığının elinde kaldı. Hayreddin Paşa ve Turgut Reis 1556’da Gafsa’yı 1558’de Kayzevan’ı aldılar. Barbaros Hayreddin Paşa İspanya’daki Endülüslü Müslümanlardan 100.000 kadarını kurtararak Kuzey Afrika’ya getirdi. 1574’te Uluç Ali Reis ile Sinan Paşa, Tunus şehrini Halkul-Vad kalesini ele geçirince Tunus bir eyaletimiz halini aldı. Tunus önceden yeniçerilerin desteklediği bir Dayı vasıtasıyla daha sonra da bir Bey vasıtası ile yönetilmeye başlandı. Tunus Beylerbeyliği 1705’te Hüseyni Hanedanına bırakıldı ve 1710’da Tunus fiilen bağımsız oldu. Avrupa ülkelerinin baskısı sonucu 19. yüzyılın başında korsanlık önlendi. Ama bu Tunus’u önemli bir gelir kaynağından mahrum bıraktı. Ekonomik sorunlar çeşitli reformlar yapılarak çözülmeye çalışıldı. Fransa, İngiltere ve İtalya gibi Avrupa ülkelerinin Tunus üzerindeki baskıları sürdü. Reformları yürütebilmek için alınmış olan yüksek faizli dış borçların ödenmesinde güçlükle karşılaşınca uluslararası bir kurul Tunus’un mali yönetimine el koydu, 1881’de Cezayir sınırındaki bir olayı bahane eden Fransa Tunus’u işgal etti. Hüseyni Hanedanı başta kaldı ama gerçekte yönetim Fransızların eline geçti. Fransız yönetimi altında fosfat yatakları verimli şekilde işletildi mali sorunlar çözüldü. Ama bağımsızlık isteyen Araplar ve ülkedeki çok sayıda İtalyanlar, Fransız yönetiminden memnun değildi. Fransa baskı yöntemi uyguluyordu. II. Dünya Savaşında Fransa’ya karşı savaşan İtalya’nın amaçlarından biri de Tunus’u ele geçirmekti. 1942-43’te 6 ay Tunus savaş alanı oldu. II. Dünya Savaşı sonunda Tunus’ta bağımsızlık hareketleri gelişti. 1956’da Tunus bağımsızlığını kazandı. Habib Burgiba ilk cumhurbaşkanı oldu. 1987’de yerini General Zeynel Abidin Bin Ali aldı...

Yankılar
Yılmaz Altuğ