Yıldız suikastinin perde arkasını anlamak ve bugün yaşadığımız bazı olaylarla karşlaştırmak bizim için tarihi vazifedir.


Yıldız suikastinin perde arkasını anlamak ve bugün yaşadığımız bazı olaylarla karşlaştırmak bizim için tarihi vazifedir.
Sultan II.Abdülhamid Han'a karşı düzenlenmiş olan ve Yıldız Suikasti adıyla tarihimize geçen meşhur bomba vak'ası; yerli,yabancı hemen birçok ve günümüzde dahi birtakım yazarlarca, sadece ''Taşnak Komitesi'nin bir marifeti olarak değerlendirilmektedir. Suikast planının ilk İstanbul Ermenileri tarafından hazırlanmış olduğuna dair iddialar vs. bu konuda son derece yanlış olur.
Şimdi gelelim, Yıldız Suikast'i Vak'ası'nın hakiki çehresine ve bu vak'ada Türkiye Ermenileri hanesine düşen günahın kaçta kaç olduğunu öğrenmeye!
1905 yılında Sultan II.Abdülhamid Han'a karşı düzenlenen bombalı saldırı vak'ası hariç tutulmak üzere 1902-1907 yılları arasında Türkiye ve bilhassa İstanbul'da ciddi sayılabilecek hadiseler olmamış ve daha ziyade Meşrutiyet'in ilanı meselesi üzerinde çalışmalar dikkatleri çekmiştir. Yani Ermeniler de dahil olmak üzere, Türkiye'deki gayrı İslam olanların yegane meşgalesi: Genç Türkler'le birleşerek, bir an önce Meşrutiyet'in ilanını sağlayabilmek gayesine dayanmaktaydı.
Diğer taraftan, Şubat 1905'te Bakü'de dört gün süren gayet şiddetli müsademeler neticesi, nice Türk ve Ermeni telef olmuş gitmişti...
Kasım 1905'te ise Tiflis Ermenileri daha kapsamlı bir hazırlıkla Türklere karşı saldırıya geçmişler ve bu saldırıları da diğerleri gibi püskürtülmüş ve ateşkes anlaşması yapmaya mecbur kalmışlardı. Bütün bu hadiseler zuhur ederken: Abdülhamid’i İmparatorluğun huzura kavuşa bilmesi açısında yegane engel kabul etme saplantısına düşmüş Genç Türkler (Jön Türkler), vak’alar’ın istikbalde zuhur edebilecek nice uğursuz hadiselerin apaçık sinyalini vermekte olduğunu bir türlü görememekteydiler!... Nitekim ‘’Genç Türkler’’ hareketini daha değişik boyutlara sürükleyen ‘’İttihat Terakki Fırkası’’ , işi daha da ileri götürmüş ve bir hayal uğruna birisi diğerinden dehşet verici maceralara doğru sürüklenerek, koca İmparatorluğun yoklara doğru aydığını görmemekteydi. Zira, onların da diğerleri gibi basiretleri bağlanmış, yabancı güçler elinde birer oyuncak olduklarını asla kavrayamamaktaydılar.
TAŞNAKZUTYUN KOMİTESİ KONGRESİ’NDE ALINAN ÇOK ÖNEMLİ KARARLAR:1904
Ocak 1904 tarihinde Sofya’da toplanan Taşnakzutyun Komitesi’nin Kongresi’nde çok önemli kararlar alınmış ve bu kararlar zaviyesinde hazırlanan plana göre : İstanbul ve İzmir’de geniş çapta terör hareketlerine girişilecek ve bu kargaşa içinde Sultan II.Abdülhamid engeli bir çırpıda ortadan kaldırılacaktı. Bu meyanda şayet ihtiyaç hissedilirse, MAKEDONYA İHTİLAL KOMİTESİ ile birleşilecek ve onlardan da yardım sağlanacaktı ki, bu sebepten dolayı mezkur Komite ile bir ön protokol imzalanmıştı.
Taşnakzutyun Komitesi İzmir ve bölgesinde kısa sürede güçlenmiştir. Taşnak Komitesi’nin mezkur bölgede bu derece güçlenip yaygınlaşmasını sağlayanların başında HAJAK VE HRAÇ adlarındaki iki azılı Komiteci var idi ki bunlar 1887 yılında İzmir’de art arda terör hareketlerine girişmişler, Ermeni asıllı zenginleri haraca bağlamışlar, kendilerine karşı çıkanları alçakça kurşunlamışlr böylece işinin ehli katiller olarak nam salmışlardı….
Yeni hedeflerini belirleyen komiteciler planları şu şekildeydi: Yabancı müesseseler, bankalar, gümrük binası, istasyonlar, köprüler vs. külliyen berhava edilecekti… kayda geçtiğimiz bu sabotaj hareketini yönetecek olan kişi ise Taşnakzutyun Komitesi’nin kurucusu meşhur KRİSDAPOR MIKAYELYAN idi. Ne var ki bu sinsi adamın asıl hedefi II.Abdülhamid idi ve mevzuu bahis hedefler sabote edilirken dikkatleri mezkur hedefler üzerine çekerek Sultanın kolay hedef haline gelmesini sağlamaktı. Yani Sultan’a karşı yapılacak ‘’bombalı suikast’’ hareketi böylece kamufle edilmiş olacaktı. Dahası: İlk hareket İstanbul’da başlayacak, bilahere İzmir’e geçilecekdi ki, bu bir taktikti ve bu taktiğe göre şaşırtma hareketi vaziyete göre yön değiştirecek ve icap ederse her iki şehirde de aynı anda sabotaj hareketine girişilecekti…
Sultan II.Abdülhamid’e karşı yapılacak suikast planının Sofya Kongresi’nde kabul edildiğini başta yazmıştık ancak asıl plan İsviçre’de Siyonistler’le birlikte hazırlanmıştı. İsviçre’de suikast planı tekrar gözden geçirildikten sonra komitenin başı Krisdapor Mıkayelyan Tiflis’e oradan da Yunanistan’a geçmiş yakın arkadaşı ve muavini bu yolculukta ona refakat etmişti. Yunanistan’da mezkur kişileri Zaruhi adında bir ermeni kadın karşıladı daha sonra 35 yaşlarında Mari Ançkova adında bir ermeni kadın daha bunlara katıldı. Ayrıca 65 yaşlarında Rubina kod adlı bir kadın daha bunlara katıldı bu kadının milliyeti tesbit edilememiştir. Mezkur bu kadınların dışında komiteye iki ermeni kız daha katılmıştır.
Yunanistan ve Bulgarya’dan bomba imali için lazım olan çeşitli iptidai maddeler satın alındı ve daha sonra İstanbul’a hareket eden komite başkanı yanına Mari Ançkova’yı da almıştı. Rus Sefarethanesi kanalı ile Komite mensubu Ançkova’ya (Rubina Fayn) ve kendisine de (Samuel Fayn) takma isim ve soyadı üzerine birer pasaport düzenletti ve böylece Rus Musevisi kisvesi altında İstanbul’a girdi. Kendisine refekat eden Ançkova’yı kızı olarak kayda geçirtmişti. Her ikisi de, İstanbul’dan İzmir’e giderek orada tetkikat yaptıktan sonra, tekrar İstanbul’a döndüler. Kafkasya ve Avrupa’nın muhtelif bölgelerinden gelmiş ve mevzuubahis komiteye kaydolmuş Belçikalı, Fransız, Musevi vs. dışında bulunan Ermeni asıllı komite mensupları ve diğerlerinin özet kimlikleri şudur:
1- KRİSDAPOR MIKAYENYAN
‘’Taşnakzagan Komitesi’nin kurucusudur. Takma adı SAMUEL FAY’dır. Bakülü bir Rus-Ermenisi olan Mıkayenyan suikast komitesinin kurucusu ve başkanıdır. Bu şahıs bomba eğitimi esnasında,ağır şekilde yaralanarak, suikast hareketinden önce ölmüştür.
2- KOSTANTİN KABULYAN veya TAROYAN
Kod adı SAFO’dur. Bakülü bir Rus Ermenisi’dir: Viyana’ya giderek, lazım olan malum faytonu yaptıran şahıstır.
3- RUBİNA FAYN
65 yaşlarında, Ermenice bilen ve bir diğer adı Wolf Kızı Nadejda Datalyan diye bilindiği için Ermeni asıllı olduğu meçhul kalmıştır?... Kafkasyalı olan bu komiteci kadın Kafkasya’dan İstanbul’a bir başka Komiteci tarafından getirilmiş ve fiilen görev alarak, bombayı bizzat infilak ettirmiştir.
4- MARİE ZAYTS
Kod adı, Sofi Areço dur. Kafkasyalı bir Alman’ın kızıdır Cani Rips’in karısı sıfatıyla ve Sofi Rips kod adıyla suikast örgütüne girmiştir.
5- FRANŞABUH KENDİRYAN
İstanbul doğumlu bir Ermenidir. Meşhur Singer Kumpanyası memurlarındandır, kod adı,Vağarşak’dır ve bu isimle örgüte iştirak etmiştir.
6- VAHAN
Filibeli Ermenilerdendir. Örgüt içinde kullandığı bir dizi kod adı vardır: Silvio Ricci, Aristidi, Karl, Rathner, Alfons, Vaughan, Koço, Krist. Örgütteki durumu: En faal elemanlardan olarak kayda geçilmiştir.
7- EDVAR JORİS
Avusturya tebalı ve Fransalı bir Musevi’dir.belçikalı olarak gösteren başka kaynaklar da mevcuttur. Ancak bu yanlıştır. Singer Kumpanyasında memur olduğu dönemde mezkur örgüte girmiştir. Eylemleri özetle şunlardır: Komite toplantıları için evini tahsis etmiş, Krisdapor Mıkayenyan’ı evinde saklamış şahsi posta kutusunu örgüt emrine tahsis etmiş ayrıca malüm arabanın temini için telgraflar yazarak, muhabereyi sağlamış karısı Anna Nellens’ de örgüt içinde görevlendirmiş ve daha birçok fiili harekete iştirak etmiştir.
8- ANNA NELLENS
Edvar Joris’in karısı olduğunu, Joris’in tanıtımında kayda geçmiştik. Mevzuubahis kadın, suikast hareketi içinde icap eden bütün çalışmalara katılmıştır.
9- GARABED OHANNES
İstanbullu bir Ermeni olan Garabed Ohennes; Karl Joanoviçh, Ashkow kod adlarıyla eyleme iştirak etmiştir.
10- ARDAŞ-ĞAÇİK KAPUDANYAN
İstanbullu bir Ermenidir Torkom, Hıraç ve Yuvanoviç kod adlarıyla eylem iştirak etmiştir.
11- MIGIRDİÇ GARİPYAN
Aslen Sivaslı olan Garipyan malum arabayı kullanan şahıstır.
12- KRİKOR VRAŞAM
Rus Ermenisi’dir. Jorj ve Petri Varşamof kod adlarıyla örgüte hizmet vermiş ve infilak makinesini arabaya yerleştiren şahıs olarak kayda geçmiştir.
13- YERVANT FRANGÜLYAN
Bu şahsın nereli olduğu meçhuldür eyleme seyis olarak katılmıştır.
14- MARİ ANŞANEF
Tilis’li olan bu kadının asıl adı ve milliyeti meçhul kalmıştır. Kullandığı kod adı Terez Askova’dır.
15- AMUCA ANDON
Filibeli bir Ermeni’dir. Takma adı Andon Koç olan bu şahıs İstanbul ile muhabere durumunu ayarlayanlardandır.
16- YERVANT ALACACIYAN VEYA ALACACYAN
Sofyalı olan Yervant komitenin para işlerini organize etmiştir.
17- TAKVOR AGOPYAN
Sofyalı’dır. Komiteye para tedarik işlerinde hizmet etmiştir.
18- MANUK ÜMİTYAN
Sivaslı bir Ermenidir. Kapıcılık gibi sıradan işlerle hayatını kazanan bu şahıs, ögütün ayak işlerinde görev almıştır.
19- OHANNESYAN
Sivaslı bir Ermeni olan Nişan Karadeniz Oteli’nde garson olarak çalışırken, örgütün ayak işlerini yapmaktaydı.
20- SARKİS NAHABEDYAN
Avusturya Hastanesi’nin hademelerinden ve kapıcısıdır. Kod adı Arakel’dir, ayak işlerinde hizmet görmüştür.
21- HACI NİŞAN MİNASYAN
Sivaslı bir Ermeni olan Minasyan, ‘’Hınçak Komitesi’’ mensubu olarak örgüte iştirak etmiş maddi yardım toplamak sabotaj hareketlerine iştirak etmek gibi gayet faal eylemlere katılmış ve yakalanacağını anlayınca intihar etmiştir.
22- OHANNES GARİPYAN
Sivaslı bir Ermeni’dir ve ‘’Mıgırdiç Garipyan’’ ile akraba olma ihtimali mevcuttur!... Eylemin yapılacağı tarihlerde, Beyoğlu’nda Gravier binasının kapıcısı idi. Ayak işlerinde kullanılmıştır.
23- HOSEP TOPALYAN
Sivas Ermenilerinden Topalyan; Örgüte ait çeşitli malzemeleri saklamak gibi mesuliyetli işlerde hizmet vermiştit.
24- BOĞOS KEÇEYAN
Bitlisli olan bu Ermeni eylemcinin nasıl işlerde hizmet verdiği bilinmekle birlikte faal eleman olarak kullanılmıştır.
25- ĞAÇİK PELOYAN
Bitlisli’dir ve yukarıda kayda geçilen Keçenyan ile birlikte meşhur SERKİDORYAN KULÜBÜ’nde çalışmıştır. Örgütün değerli malzeme ve paralarını saklamakla görevlendirilmiştir.
26- MANUK KEÇENYAN
Bitlis Ermenilerinden olup, Serkdoryan’ın müstahkemlerindendir değerli malzeme ve para saklamak gibi işlerde çalıştırılmıştır.
27- FERON BUĞDAYYAN
Bitlisli olup, Karadeniz Oteli’nin eski garsonlarındandır. Suikast eylemine fiilen iştirak etmiştir.
28- YEĞYAN KAHVECİYAN
Muş Ermenilerindendir. Örgüt mensubu Kitapçı Manuk ile çalışmıştır.
29- ADELE BERCİHER
İsviçreli olan bu şahıs, planın İsviçre’de hazırlanmasında görev almıştır.
30- ARTAKİ ARTAKYAN
Varnalı Ermenilerdendir. Papkimos Kütüphanesinin sahibidir ve fiilen görev almıştır.
31- HAYK MELİKYAN
Rusçuklu Ermenilerindendir. Pakimos Kütüphanesinin sahibidir ve fiilen görev almasına rağmen hakkında fazlaca malümat elde edilemedi!.
32- YERVANT HONETYAN
İstanbul Ermenilerinden olup işlemecilik mesleğiyle iştigal etmekteydi.
33- ARŞAK
İstanbul Ermenilerindendir. Gedikpaşa semtinde oturmaktaydı. Kunduracılık yapmaktaydı.
34- HOVAGİM
İstanbul Ermenilerindendir. Kumkapı Baytar Mektebi talebelerinden olup kandırılıp örgüt üyeliğine alınmıştır.
35- KARAKİN
İstanbul Ermenilerindendir. Gedikpaşa semtinde ikamet eden KARAKİN, Kumkapı Baytar Mektebi talebelerinden idi.
36- MANUME
Tıbbiyenin Eczacılık bölümü talebelerinden olan bu şahsın asıl kimliği ve milliyeti öğrenilememiştir. MANUME mezkur kişinin kod adı olabilir. Ermenilerde ise böyle bir isim yoktur!..
Mevzuubahis esrarengiz tıp talebesi, eylem esnasında ölmüştür.
37- MİHAL
İstanbul Rumlarındandır. Suikast eylemine fiilen iştirak eden bu şahıs Gümrük simsarıdır.
38- MATEO
İstanbullu olan bu şahsın milliyeti kayıtlarda mevcut değildir. Suikast eylemine fiilen katılmıştır.
39- MİTO
Milliyeti ve mesleği meçhul olan bu eylemcinin ne gibi görevler yaptığı da belirtilmemiştir…
40- MANOL
İstanbul Rumlarından ve demirci ustası olan manol, suikast hareketine fiilen iştirak etmiştir.