Yosundan insan proteini üretilebilir

İsviçre'li bilim adamları, yosunlar ve insanların beklenmedik ortak karakteristik özelliklere sahip olduklarını ortaya çıkardı.






ntvmsnbc


İSTANBUL - İsviçre Federal Teknik Üniversitesi Zurich (Eidgenossische Technische Hochschule Zurich / ETH Zuricj) araştırmacıları ilk bakışta pek ortak yönü olmayan yosunlar ve insanların şaşırtıcı benzerliklerini ortaya çıkardı.
Ortaya çıkarılan benzerliklerin terapi amaçlı kullanılacak proteinler üretmek için kullanılabileceğini belirten araştırmacılar, memelilerin genlerinin yosunlara aktarılabileceğini ifade ediyor.
ETH Zurich Kimya ve Biyomühendislik Profesörü Martin Fussenegger önderliğindeki ekip tarafından yapılan deneyler sırasında özellikleriyle oynanmamış insan ve diğer memelilerin genlerinin yosunlara transfer edildiğinde nasıl tepki verecekleri araştırıldı.



Transferin ardından, yosunların yeni gelen genlerde kodlu olan proteinleri kolaylıkla oluşturabildiğini gözlemleyen araştırmacılar, şimdiye kadar yapılan bu tip girişimlerin sonuçsuz kaldığını ifade ettiler.
Hayvan, bitki, mantar ve bakterilerin genlerindeki başlangıç ve bitiş dizilerinin önemli farklılıklara sahip. Bu nedenle bu genler kullanılarak hücre tarafından üretilen son ürünlerin de farklılık gösteriyor.
Canlılar arası gen transferlerinde aradaki farklılıkların giderilmesi için genlerle oynandığını belirten bilim insanları, Physcomitrella patens adı verilen yosunun bir istisna olduğunu ifade ediyor. Konuya bir açıklık getirmek isteyen Ralf Reski, bu tür yosunun 450 milyon yıl suda sürdürdüğü yaşamını karaya taşıyarak geliştirdiği adaptasyon sırasında genetik seviyede milyonlarca yıl boyunca değişmeden kaldığını ifade ediyor.
"Yosunun protein üretmek için yürüttüğü süreç, daha "gelişkin" bitkilerden çok daha basit bir işlem. Bir kıyas yapmak gerekirse, diğer gelişkin bitkiler bu 450 milyon yıllık süreç boyunca kendi ihtiyaçlarına özel üretim tekniklerine sahip oldular ancak, yosun tüm bu süreç boyunca en basit üretim tekniği ile yaşamaya devam etti" şeklinde konuşan Reski, bu sayede yosuna verilen insan genlerinin canlı tarafından kolaylıkla çalıştırılabildiğini söyledi.
DÜŞÜK MALİYET SAĞLIYOR
Günümüzde insulin gibi tedavi edici proteinlerin üretiminde memeli hayvanların hücreleri kullanılıyor. Pahalı olan bu yöntem, Physcomitrella patens yosunun düşük maliyeti sayesinde dünya genelindeki talebi daha düşük fiyatlarla karşılamaya yardımcı olabilir.
Memeli hayvan hücreleri, tedavi edici proteinleri geliştirirken sürekli olarak vücut sıcaklığında tutulan ortama, besine ve oksijene ihtiyaç duyuyor. Günümüzde bu yöntemle üretilen proteinler dünyanın tüm ihtiyacını karşılayamıyor. Çünkü bu yöntemi ancak ilaç endüstrisi gelişmiş ülkeler kullanabiliyor. Ayrıca üretilen proteinlerin saklanması da maliyetli bir problem teşkil ediyor.
Physcomitrella patenslerin büyük kısmı ise üretimi gerçekleştirebilmek için su, biraz mineral tuzu ve ışığa ihtiyaç duyuyor. Bu yöntem bir biyoreaktör içinde kolaylıkla kontrol edilebilir ve daha ucuz maliyetli bir çözüm olarak görülüyor. Ancak bu yöntemin kullanılabilmesi için, yosunların protein geliştirme sürecini daha iyileştirecek araştırma ve geliştirme çalışması yapılması gerekiyor. Bilim insanları bu şekilde ilerde daha az gelişmiş ülkelerin ilaç endüstrilerinin de kendi tedavi edici protein ihtiyaçlarını kendi başlarına karşılayabileceğini ümit ediyor.