Zazaca - AK Parti |AKParti Forum |AK Gençlik |Recep Tayyip Erdoğan |AKPARTİ Gençlik Forumu|

**El Emin** · 07-06-2010, 10:32

GİRİŞ

Bu derslerin ana amacı Zazaca - Dımılki- Kırmancki'yi bilmeyenlere ögretmek degil, fakat Zazaki - Kırmancki - Dımılki dilini konuşabilip, okuma yazmasını bilmeyenlere, okuma-yazma konusunda yardımcı olmaktır.

Bunu yaparken kişinin Türkçe okur-yazar oldugunu kabul ediyoruz. Türkçe dilinde okuma yazma bilen bir kimse, eğer yeterince Zazaki biliyorsa, kısa zaman zarfında yapacagı alıştırmalarla, Zazaki okuma - yazma sorununu halledeceğine inanıyoruz.

Zazaca'da akıcı konuşma yeteneği olan kişi çok kısa bir sürede akıcı bir şekilde okuyup yazmayı da geli
ştirecektir.

Bilindiği gibi Zazaca konuşanların hemen hemen hepsi Türkiye kökenli ve Latin harfleriyle Türkçe okur-yazardırlar. Bu nedenle de buradaki okuma yazma konusundaki izahları, örnekleri ve karşılaştırmaları Türkçe dililnde yapacagız.

ALFABE

Zazaca Alfabe ile Türkçe alfabe arasındaki fark kolayca kavranabilecek kadar az sayılır. Türkçe alfabedeki harflerın 27 tanesi aynı şekilde ve aynı seslere karşılık olarak kullanılırlar. Ancak Zazaca Alfabede 32 harf mevcuttur.
Zazacada alfabesınde:
a, b, c, ç, d, e, ê, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, ş, t, u, ü, v, w, x, y, z
harflerı mevcutken,
Türkçe ile aynı olan:
a, b, c, ç, d, e, f, g, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z
27 harfi de oldugu gibi kullanmaktadır.

Farklı Harfler:
Zazacada, Türkçeden farklı olarak fazladan:
ê, ğ, q, w, x, sesleri vardır.
(buradakı Ğ ğ sesi Türkçedekinden farklıdır. Ayrıca dikkat edilirse zazacada Öö sesinin olmadığı görülecektir)

Türkçe alfabeden tanıdığınız harflerle aşağıdaki ZAZACA kelimeleri okuyabilirsiniz.

Sesi Türkçeden Farklı Harfler:
Zaza alfabesınde Türkçeyle ortak gibi görünen bazı harflerin zazacadaki sesleri Türkçedekinden farklıdır. bu harfler şunlardır.
c , ç ve ğ

İki harften oluşan sesler:
Bunun yanında, Zazacada bazı sesler bir tek harfle ifade edilemezler. Bunun yerine harflerin kombinasyonondan oluşan seslerle ifade etmek gerekir.
Bunlara ornek olarakta şu sesleri verebiliriz.
çh, kh, ph, th, ve rr

Zazaca alfebede olupta Türkçede olmayan harfler:
sadece dört harf mevcuttur.
bunlarda: Q-q, W-w, X-x, Ê- ê, harfleridir.

1- Zazaca - Türkçe ortak harfler
(bazı örnek kelimelerle.)
Sessiz harfler

B b - Bızı (keçi) M m - mordem ( adam)
C c - Cüanıkı (kadın) N n - nenig ( tırnak)
Ç ç - Çıber (kapı) P p - pelge (yaprak)
D d - Dest (el) R r - Morek (boncuk)
F f - Fek (ağız) S s - Soyı (elma)
G g - Genım (buğday) Ş ş - Şilanı (kusşburnu)
H h - Hak (yumurta) T t - Torzen (balta)
J j - Ju ( bir) V v - Verg (kurt)
K k - Kemerı (taş) Y y - Meyman (misafir)
L l - lıngı (ayak) Z z - zon (dıl)

2- Türkçede olmayan
Zazaca sesiz harfler

Q q - Qorr (diz)
W w - Ware (yayla)
X x - Xemel (süs)

3- Zazaca Türkçe ortak harfler
(bazı örnek kelimelerle)
Sesli harfler

A a - As(ş)me (ay) O o - ostor (at)
E e - Eskızı (kuru üzüm) U u - Usarr (bahar)
I ı - ş(s)ıt (süt) Ü ü - Lüye
İ i - İştane (yüzük)

(not: Zazacada (Ü) harfi hiçbir zaman kelimenin başında yer almaz, bunun gibi (I) harfi de kuzey ağzında kelimenin başında yer almaz.

4- Türkçede bulunmayan
zazaca sesli harf

Ê ê - êrğat (yardım destek)

5- Ikı harften oluşan sesler
bazı örnek kelimeler

Çh çh - Çhor (dört) Ph ph - phonc (beş)
Kh kh - Khoçıkı (kaşık) Th th - Thomur (saz)
RR rr - bırr (orman)

6- Güney lehçesinde kullanılan
bazı sesiz harfler

' 'azeb (ergen)
'erd (toprak)
'H 'h - 'hewt (yedi)

ÖRNEKLER:

Cc Çç sesiz harflerinin farklı seslerine bazı örnekler
Daha öncede belirttiğimiz gibi Zaza alfabesinin 27 harfi Türkçedeki gibi okunmaktadır. Bunlardan C, Ç, Ğ harfleri her nekadar Türkçeyle ortak görünse de Ğ tamamen farklı sesi ifade ederken C ve Ç farklı durumlarda iki farklı ses verirler.

C Sesine örnek

C sesinin dz olarak telafuz edildiği haller
ca yer
cemed buz
cor yukarı
cıle yatak
cıte çift
Ç sesine örnek

Ç sesinin ts olarak telafuz edildiği haller
çare alın
çım göz
çor dört
çerme deri
çoganı baston
Ğ sesine örnek

Ğ sesinin Zazaca okunuşu
ğezna hazine
ğezalı ceylan
ğızalık kömür tanesi
ğart biley taşı
ğelat yanlış
RR rr sesine örnek

RR rr sesine örnekler
bırr orman
perr(e) kanat
herremus köstebek
merre fare
kerr(e) pas
Kh sesine örnek

Kh kh sesine örnekler
khal ihtiyar
khoçıke kaşık
khan eski
khovık huni
kherr sagır

Ph sesine örnek

Ph ph sesine örnekler
phum baykuş
phonc beş
phıt bebek
phij(z) kazık
phon yassı

Th th sesine örnek

Th th sesine örnekler
thomır saz
thol acı
thilık küçük bez parçası, yamalık
thom tad
thole kabuk

Çh çh sesine örnek

Çh çh sesine örnekler
çhem çay - ırmak
çhıme göze, kaynak
çhılmı sümük
çhok dizden aşagısı
çhorız dörtlü

Q - q sesine örnek

Q - q sesine örnekler
qor bacak
qılançıkı saksağan
qese söz, kelime
qolın başlık
qıc(z) küçük

W w harfine örnek

W w harfine örnekler

Wae bacı, kız kardeş
Ware yayla
Werd(enı) yemek
Weş(s) sağ, sağlıklı, tatlı, hoş
Wereza yeğen (kızkardeşin oğlu)

X x harfine örnekler

X x Harfine örnekler
le(a)x alay (şaka etmek)
xal dayı
xılık çömlek
xırxe awuç içi kadar taş
xete kağıt, çizgi, satir

Ê ê seslisine örnekler

Ê ê seslisine örnekler
(y)êrğat yardım, destek
bêçıke parmak
çêneke kız
çêrang tavan, çatı kirişi
dês duvar

07-06-2010, 10:32	#1
Kullanıcı Adı El Emin	Zazaca GİRİŞ Bu derslerin ana amacı Zazaca - Dımılki- Kırmancki'yi bilmeyenlere ögretmek degil, fakat Zazaki - Kırmancki - Dımılki dilini konuşabilip, okuma yazmasını bilmeyenlere, okuma-yazma konusunda yardımcı olmaktır. Bunu yaparken kişinin Türkçe okur-yazar oldugunu kabul ediyoruz. Türkçe dilinde okuma yazma bilen bir kimse, eğer yeterince Zazaki biliyorsa, kısa zaman zarfında yapacagı alıştırmalarla, Zazaki okuma - yazma sorununu halledeceğine inanıyoruz. Zazaca'da akıcı konuşma yeteneği olan kişi çok kısa bir sürede akıcı bir şekilde okuyup yazmayı da geli ştirecektir. Bilindiği gibi Zazaca konuşanların hemen hemen hepsi Türkiye kökenli ve Latin harfleriyle Türkçe okur-yazardırlar. Bu nedenle de buradaki okuma yazma konusundaki izahları, örnekleri ve karşılaştırmaları Türkçe dililnde yapacagız. ALFABE Zazaca Alfabe ile Türkçe alfabe arasındaki fark kolayca kavranabilecek kadar az sayılır. Türkçe alfabedeki harflerın 27 tanesi aynı şekilde ve aynı seslere karşılık olarak kullanılırlar. Ancak Zazaca Alfabede 32 harf mevcuttur. Zazacada alfabesınde: a, b, c, ç, d, e, ê, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, ş, t, u, ü, v, w, x, y, z harflerı mevcutken, Türkçe ile aynı olan: a, b, c, ç, d, e, f, g, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z 27 harfi de oldugu gibi kullanmaktadır. Farklı Harfler: Zazacada, Türkçeden farklı olarak fazladan: ê, ğ, q, w, x, sesleri vardır. (buradakı Ğ ğ sesi Türkçedekinden farklıdır. Ayrıca dikkat edilirse zazacada Öö sesinin olmadığı görülecektir) Türkçe alfabeden tanıdığınız harflerle aşağıdaki ZAZACA kelimeleri okuyabilirsiniz. Sesi Türkçeden Farklı Harfler: Zaza alfabesınde Türkçeyle ortak gibi görünen bazı harflerin zazacadaki sesleri Türkçedekinden farklıdır. bu harfler şunlardır. c , ç ve ğ İki harften oluşan sesler: Bunun yanında, Zazacada bazı sesler bir tek harfle ifade edilemezler. Bunun yerine harflerin kombinasyonondan oluşan seslerle ifade etmek gerekir. Bunlara ornek olarakta şu sesleri verebiliriz. çh, kh, ph, th, ve rr Zazaca alfebede olupta Türkçede olmayan harfler: sadece dört harf mevcuttur. bunlarda: Q-q, W-w, X-x, Ê- ê, harfleridir. 1- Zazaca - Türkçe ortak harfler (bazı örnek kelimelerle.) Sessiz harfler B b - Bızı (keçi) M m - mordem ( adam) C c - Cüanıkı (kadın) N n - nenig ( tırnak) Ç ç - Çıber (kapı) P p - pelge (yaprak) D d - Dest (el) R r - Morek (boncuk) F f - Fek (ağız) S s - Soyı (elma) G g - Genım (buğday) Ş ş - Şilanı (kusşburnu) H h - Hak (yumurta) T t - Torzen (balta) J j - Ju ( bir) V v - Verg (kurt) K k - Kemerı (taş) Y y - Meyman (misafir) L l - lıngı (ayak) Z z - zon (dıl) 2- Türkçede olmayan Zazaca sesiz harfler Q q - Qorr (diz) W w - Ware (yayla) X x - Xemel (süs) 3- Zazaca Türkçe ortak harfler (bazı örnek kelimelerle) Sesli harfler A a - As(ş)me (ay) O o - ostor (at) E e - Eskızı (kuru üzüm) U u - Usarr (bahar) I ı - ş(s)ıt (süt) Ü ü - Lüye İ i - İştane (yüzük) (not: Zazacada (Ü) harfi hiçbir zaman kelimenin başında yer almaz, bunun gibi (I) harfi de kuzey ağzında kelimenin başında yer almaz. 4- Türkçede bulunmayan zazaca sesli harf Ê ê - êrğat (yardım destek) 5- Ikı harften oluşan sesler bazı örnek kelimeler Çh çh - Çhor (dört) Ph ph - phonc (beş) Kh kh - Khoçıkı (kaşık) Th th - Thomur (saz) RR rr - bırr (orman) 6- Güney lehçesinde kullanılan bazı sesiz harfler ' 'azeb (ergen) 'erd (toprak) 'H 'h - 'hewt (yedi) ÖRNEKLER: Cc Çç sesiz harflerinin farklı seslerine bazı örnekler Daha öncede belirttiğimiz gibi Zaza alfabesinin 27 harfi Türkçedeki gibi okunmaktadır. Bunlardan C, Ç, Ğ harfleri her nekadar Türkçeyle ortak görünse de Ğ tamamen farklı sesi ifade ederken C ve Ç farklı durumlarda iki farklı ses verirler. C Sesine örnek C sesinin dz olarak telafuz edildiği haller ca yer cemed buz cor yukarı cıle yatak cıte çift Ç sesine örnek Ç sesinin ts olarak telafuz edildiği haller çare alın çım göz çor dört çerme deri çoganı baston Ğ sesine örnek Ğ sesinin Zazaca okunuşu ğezna hazine ğezalı ceylan ğızalık kömür tanesi ğart biley taşı ğelat yanlış RR rr sesine örnek RR rr sesine örnekler bırr orman perr(e) kanat herremus köstebek merre fare kerr(e) pas Kh sesine örnek Kh kh sesine örnekler khal ihtiyar khoçıke kaşık khan eski khovık huni kherr sagır Ph sesine örnek Ph ph sesine örnekler phum baykuş phonc beş phıt bebek phij(z) kazık phon yassı Th th sesine örnek Th th sesine örnekler thomır saz thol acı thilık küçük bez parçası, yamalık thom tad thole kabuk Çh çh sesine örnek Çh çh sesine örnekler çhem çay - ırmak çhıme göze, kaynak çhılmı sümük çhok dizden aşagısı çhorız dörtlü Q - q sesine örnek Q - q sesine örnekler qor bacak qılançıkı saksağan qese söz, kelime qolın başlık qıc(z) küçük W w harfine örnek W w harfine örnekler Wae bacı, kız kardeş Ware yayla Werd(enı) yemek Weş(s) sağ, sağlıklı, tatlı, hoş Wereza yeğen (kızkardeşin oğlu) X x harfine örnekler X x Harfine örnekler le(a)x alay (şaka etmek) xal dayı xılık çömlek xırxe awuç içi kadar taş xete kağıt, çizgi, satir Ê ê seslisine örnekler Ê ê seslisine örnekler (y)êrğat yardım, destek bêçıke parmak çêneke kız çêrang tavan, çatı kirişi dês duvar

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)