“Fetvâ” ya da “fütyâ” lügatte, “güçlükleri çözen kuvvetli cevaplar” demektir[i].

Istılahta ise, “sorulan dinî bir mesele hakkında fakih bir zatın verdiği cevap ve açıkladığı hüküm” demektir. Bir meselenin çözüm ve açıklamasını istemeye “İstiftâ”; böyle bir soruya cevap vermeye “İftâ”; soran kimseye “Müsteftî”; cevap verene “Müftî”; verilen fetvâya da “Müftâ bih” denilir.[ii]

İslâm hukukçularının fetvâ niteliğinde olan görüşlerini ihtivâ eden eserler genel olarak “Fetvâ/Fetâvâ”, “Nevâzil”, “Vâkıât”, “Mesâil”, “Es’ile-Ecvibe” “Hizâne”, “Muhît”, “Muhtasar”, “Müntahab”, “Mesâil”, “Hulâsa” ve “Mecmûa” gibi başlıklar altında toplanmaktadır.

Fetvâ mecmûaları, Ortaçağlar boyunca farklı bölgelerde İslam hukukunun gelişimi ile ilgili bilgi elde etmek için en iyi kaynağı sağlamakta ve İslam hukukunun gelişip yerleşmesini sağlayan o uzun zaman faaliyetini bize açıklamaktadırlar[iii].

İlk müftü Rasulullah (s.a.s.)’tan günümüze binlerce fakîh gelmiş ve her birinin kendisine sorulan dinî sorular ve verdikleri cevaplar olmuştur. Peygamber (s.a.s.)’in fetvâları genel olarak hadis kitaplarının içerisinde dağınık olarak bulunmakla beraber müstakil olarak da derlenmiştir. “Âfâku’ş-Şumûs ve A’lâku’n-Nüfûs” adıyla Ahmed b. Abdussamed el-Ğırnâtî (580/1184), Selman Nasîf ed-Dahdûh’un “es-Sahâbiyyü Yes’elü ve’n-Nebiyyü Yücîbü” adlı eseri[iv] ve “Fetâvâ Rasûlillah” adıyla da Seyyid el-Cemîlî[v]’nin yaptıkları derlemeler ile İbn Kayyım el-Cevziyye (751/1350 )’nin “İ’lamü’l-Muvakkiîn”[vi]i bu husustaki önemli çalışmalardan bazılarıdır.

Ashab-ı kiramdan da yüzyirmi kadar kişi[vii] fetvâ ile meşgul olmuş, bunların fetvâlarından bir kısmı günümüze kadar ulaşırken, diğer bir kısmı da kaybolup gitmiştir. Bu fetvâların bir kısmı Abdurrazzâk (ö. 211/826) ve İbn Ebî Şeybe (ö. 235/849)’nin musannefleri gibi müstakil çalışmalara konu olurken, bir kısmı da diğer hadis, fıkıh ve tefsir kaynaklarında dağınık halde nakledilmiştir.